Erken Okuryazarlık Alanında Türkiye’de Son On Yılın Araştırma Eğilimleri: Tematik Bir İnceleme

Abstract

Erken okuryazarlık becerileri, yaşamın 0-5 yaş arası döneminde gelişen ve ilköğretim yıllarındaki okuma becerilerinin öncülü olan bilgi, beceri ve tutumlardır. Gelecek nesilleri yetkin okuryazar bireyler olarak yetiştirmek amacıyla, gelişmiş ülkeler okul öncesi dönemde erken okuryazarlık becerilerini destekleyici ev-içi ve kurum temelli çeşitli eğitim programları yürütmektedirler. Çocukların erken okuryazarlık beceri gelişimlerini takip edebilmek ve uygulanan eğitim programlarının etkisini belirlemek amacıyla dünya çapında çok sayıda araştırma yürütüldüğü görülmektedir. Bu alanda ülkemizdeki mevcut durum değerlendirildiğinde yenilenen Okul Öncesi Eğitim Programı'nda (2013) erken okuryazarlık becerilerine ve Türkçe dil alanındaki kazanımlara giderek daha fazla yer verildiği gözlemlenmektedir. Okul Öncesi Programı'nda erken okuryazarlık becerilerine ilişkin yer alan kazanımların sayısındaki artışa paralel olarak da bu alanda yapılan araştırma ve tezlerin artması beklenmektedir. Ulusal alanyazın incelendiğinde; erken okuryazarlık becerileri ile ilgili yapılan çalışmaları tematik olarak inceleyen bir araştırmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmanın amacı, erken okuryazarlık alanında son on yılda Türkiye'de yürütülen çalışmaların hangi erken okuryazarlık becerilerine ağırlık verdiğini ortaya koymak ve bu bağlamda son yıllarda hâkim olan araştırma eğilimlerini belirlemektir. Bu çalışmada tematik analiz yöntemi kullanılarak 2006-2016 yılları arasında yayınlanmış toplam 99 tez ve 118 makale, Okul Öncesi Eğitim Programı'nda (2013) yer alan kazanımlar göz önüne alınarak incelenmiştir. Araştırma kapsamına alınan makale ve tezler, betimleyici özellikler, metodolojik özellikler ve içerik özellikleri bakımından incelenerek sınıflandırılmıştır. sınıflandırmalarda Whitehurst ve Lonigan'ın (1998) kavramsal modeli temel alınmıştır. Bu modelde yer aldığı gibi erken okuryazarlık becerileri içten-dışa ve dıştan içe olmak üzere sınıflandırılmıştır. Araştırma sonucunda, "içten-dışa" olarak tanımlanan harf-ses ilişkisi, sesbilgisel farkındalık ve yazma becerileri; "dıştan içe" olarak tanımlanan hikâye anlama, dil becerileri, kelime ve kavram bilgisi becerilerine oranla daha az çalışıldığı görülmüştür. Ancak, harf-ses ilişkisi, sesbilgisel farkındalık ve yazmaya yönelik çalışmaların son zamanlarda giderek arttığı da gözlemlenmiştir. Araştırma kapsamına incelenen çalışmaların betimleyici ve metodolojik özellikleri alanyazında yer alan diğer araştırma bulguları ışığında tartışılmış ve gelecek çalışmalar için öneriler sunulmuştur

Early literacy skills, which are the processors of literacy skills, set down roots during the early childhood period. In general, the developed countries apply home-based and school-based programs for the purpose of raising the next generations as competent literate individuals in the preschool period. Many studies have been performed all around the world in order to monitor the developments of early literacy skills and to examine the effect of different programs carried out. It is observed that in Turkish National Preschool Education Programs (PEP), the importance given to the emergent literacy skills and acquisitions of Turkish Language activities has been gradually on the increase. While the number of studies conducted within this field is likewise increasing, to our knowledge, no studies concerning thematic analyses carried out regarding early literacy skills were encountered in national context. Therefore, the aim of the present study is to examine the research trends in the field of early literacy in the last decade in Turkey. In this study, a thematic review approach was used to examine the articles and the theses published between the years of 2006 and 2016 regarding early childhood education programs. The study sample consisted of 99 theses and 112 articles. A publication classification form was used to examine the studies. The publication classification form consists of three dimensions: descriptive characteristics, methodological features, and content features. Whitehurst and Lonigan’s (1998) conceptual model was used to examine the content of the articles and theses. The findings showed that the number of early literacy studies has increased in the last decade. Those skills identified as “inside-out” have been studied more in recent years, however there are fewer studies in general. The findings are discussed in the related literature and recommendations were addressed for further studies