Orhan Okay’ın Açtığı Yolda Beşir Fuad ve Metafizik Başkaldırı

Abstract

Başkaldırı, insanın yeryüzüne gelmeden önceki serüveniyle başlayıp günümüze kadar devam eder. Başkaldırı/İsyan kaos, düzensizlik ve ümitsizlik değil başka bir düzenin hayalidir. Nitekim Osmanlı İmparatorluğu, 19. yüzyılda yükseliş grafiğini tamamlayarak her alanda aşağı inmeye başlar. Osmanlı'nın içinde bulunduğu kaotik ortamı metafizik değerlere bağlayan Beşir Fuad, metafizik değerlere başkaldırarak yeni bir dünya görüşü oluşturmaya çalışır. Ona göre dünya, dini vehimler ve metafizik değerlerle açıklanamaz; zira dünyanın anlamlandırılmasındaki yegane ölçüt "akıl" dır. Onun skolastik düşünceye başkaldırıyı işleyen Voltaire ve hayali edebiyatı reddeden Victor Hugo monografileri, yeni bir dünya özlemini yansıtır. Yeni dünya özlemi, dünyaya dönük yüzünü yitiren Osmanlı aydınının yeniden dünyayla sağlam bağlar kurma çabasıdır. Beşir Fuad, Orhan Okay'ın yaklaşımıyla edebiyat dünyasına yeniden kazandırılır. Okay'ın inceleme yöntemi, ideolojik saplantılardan uzak eser merkezli bir anlamlandırma çabasıdır. Bu çalışma, Orhan Okay'ın açtığı yolda, Beşir Fuad'ın hurafelere boyanmış din anlayışı, hayale dayanan edebiyat anlayışı ve bilinçli intiharını metafizik bir başkaldırı eylemi olarak ele alır

Rebellion begins before coming human’s to the earth and it continues until today. Rebellion is not chaos, irregularity and hopelessness. It is a dream of another order. Thus, Ottoman Empire completes its rising graphic in 19th century and starts moving down in every field. Beşir Fuad thinks that the reason of this chaotic environment is due to the metaphysical values. So he revolts these metaphysical values and tries a new world opinion. According to him religious suspicions are not be explained with metaphysics values. In fact, mind is the only criteria for meaning to the Earth. Voltaire who is refusing to imaginary literature monographies reflects a new earth longing. A new world longing is an effort which Ottoman’s intellectual losing its face to the earth and establishing sturdy bond with earth. Beşir Fuad is again involved to literature earth with Orhan Okay’s unbiased approach. Okay’s examination method is far to ideological obsession. It is an elaboration effort which text-centered. This work which is opened by Orhan Okay handles Beşir Fuad’s understanding of religion with superstition, understanding of dream-based literature and conscious suicide as a metaphysics rebellion