Örgütsel sağlık ve erdemli raporlama (whistleblowing) arasındaki ilişkinin araştırılması: Eğitim ve sağlık kuruluşları örneği

Abstract

Eğitim ve sağlık kuruluşlarında meydana gelen etik dışı veya yasadışı davranışların açığa çıkarılmasında erdemli raporlama (whistleblowing) davranışı önemli bir araç olarak kabul edilmektedir. Örgütlerde bir kontrol sistemi çerçevesinde etkin rol üstlenen erdemli raporlama davranışı (whistleblowing) özellikle örgütlerin kendilerini denetlemesinde hareket noktasıdır. Örgütsel sağlık, çalışan verimliliği ve etkinliği, iş tatmini, kurumsal bağlılık ve sadakat duygusu oluşturmaya katkı sağlayan her türlü fiziksel, psikolojik ve zihinsel koşulların oluşturduğu bir bütün ve iyilik halidir. Bu bağlamda bu araştırmanın amacı, örgütsel sağlık algısı ile erdemli raporlama (whistleblowing) davranışı arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırma, tanımlayıcı nitelikte bir çalışma olup, nicel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, araştırmaya katılmayı kabul eden ve basit tesadüfi örneklem yoluyla belirlenen hastane ve okullarda görev yapan 212 eğitim çalışanı, 158 sağlık çalışanı olmak üzere toplam 370 kişi oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak anket tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin analizi SPSS 22.00 paket programıyla yapılmıştır. Araştırmada güvenilirlik analizi, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi, Mann-Whitney U testi, Kruskal Wallis varyans analizi testi, Spearman Korelasyon analizi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, örgütsel sağlık algısı ile erdemli raporlama (whistleblowing) davranışı arasında pozitif yönlü, zayıf (r=0,143) ancak istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişkinin mevcut olduğu görülmüştür. Ayrıca örgütsel sağlık algısı ile erdemli raporlama (whistleblowing) davranışının alt boyutları incelendiğinde kayıtsızlık boyutu haricinde bütün boyutlarda anlamlı ilişkilerin varlığı tespit edilmiştir. Yapılan araştırma ile erdemli raporlama (whistleblowing) davranışının artması ile örgütsel sağlık algısının artacağı belirlenmiştir.

Whistleblowing behavior is accepted as an important tool in disclosing unethical and unlawful behaviors that happen in education and health organizations. Whistleblowing behavior which has an active role within the frame of an inspection system in organizations, is an important element for organizations to inspect themselves. Organizational Health is an entirety of itself and a state of well-being consisting of personnel efficiency and activity, job satisfaction, organizational loyalty and all kinds of physical, psychological and cognitive conditions that lead to the formation of a sense of faithfulness. In this regard, the goal of this research, is to identify the relationship between organizational health perception and whistleblowing behavior. The research is of definitive quality and quantitative research pattern was used. The research sample consists of 370 people in total who accepted to join the research and 212 education personnel who work in schools and, 158 health personnel who were picked with simple random sampling method. Questionnaire technique was used as a data collection technique in the research. Analysis of data acquired from the was made with SPSS 22.00 package program. Reliability analysis, exploratory and confirmatory factor analysis, Mann Whitney U test, Kruskal Wallis analysis of variance test, Spearman Correlation analysis was used in the research. According to the findings acquired from the research, it was seen that, a positive sided, weak (r=0,143) but sensible relationship from a statistical aspect exists. Also when the sub-dimensions of organizational health perception and whistleblowing behavior are reviewed, existence of meaningful relationships in all dimensions except the carelessness dimension was found. It was determined with the research that organizational health perception will increase with whistleblowing behavior increasing.