İkinci dünya savaşı yıllarında serteller ve tan gazetesi(1939-1945)

Abstract

Serteller, Sabiha Sertel ve eşi Zekeriya Serte! 'i işaret eden, Türk siyasal ve Türk Basın tarihinin en önemli figürlerinden -olan bir çiftin adtchr. Serte! çifti evlendikleri 1915 tarihinden itibaren Türkiye'nin en seçkin şimal any la ve yönetici kesimlerle aynı toplumsal çevre içinde yer almış, ancak politik görüşlerinin solda olmasıyla, Sosyalist bir dünya görüşü ile donanmış olmalarıyla bu çevreden ayrılmış, bunun sonucunda da hayatların her döneminde değişik zorluklarla kcırşı karşıya kalmışlardır. Tan Gazetesi, Sert ellerin /I tat ürk devrimlerinin kazançlarını savunmakla birlikte yeterli görmeyen, anti-faşist ve anti-empeıyalist tutumlarını, muhalif ve sol düşüncelerini en etkili bir biçimde dile getirdikleri ve İkinci Dünya Savaşı süresince Türk siyasî hayatına damgasını vuran önemli bir yayın organı olmuştur. Savaş içinde eleştirel tutumlarını korumakla birlikte hükümete yakın bir çizgi geliştiren Tan Gazetesi ve Serteller, savaşı Almanların kazanamayacağının anlaşılması ile cesaretlenip, yavaşça ve temkinli bir biçimde hükümet karşıtı bir pozisyona doğru evrilmiş ve dönemin sol düşüncesinin sözcüsü olmuşlardır, ikinci Dünya Savaşı sonrası yeniden kurulan dünyada çok partili hayata geçerken muhalefetin kontrollü bir çerçeve içinde sol düşünceye bulaşmadan rolünü oynamasını bekleyen hükümet, Sertellerin bu muvazaalı örgütlenmede muhalefetin sol parçası olmasını Tan Olayı diye tarihimize geçen bir provokasyonla önlemiştir. Bu olaydan sonra Sertellerin gazetecilik ve politik hayatlarını Türkiye 'de sürdürme olanağı kalmamıştır.

The family name 'Serteller-Sertels' refers to two prominent figures in the political and press history of Turkey, Sabiha Sertel and her husband Zekeriya Sertel. From 1915 onwards the Sertel coiiple had been part of the Turkish elite; yet because of their socialist agenda they had to endure several hurdles leading finally to their exclusion from the social community of which once they were member. The newspaper Tan was an important platform in (he Turkish political life, particularly during WW II, which served Sertels to propagate their political opposition that call for preservation of Atatürk's revolutions but that go beyond it to embrace an anti-fascist and anti-imperialist leftist stance. Diverting from the political position in which they had a pro-government leaning while at the same time retaining their critical approach to the WW II, Tan and Sertels gradually assumed the role of advocates of the Turkish left and started to criticize the government when they realized and vira encouraged by the fact that Germany would not able to win the war. At a post WW II time when multi-party political system came into being in Turkey, the role assigned to the opposition by the government was to take form within a controlled framework that denied leftist ideas. To this end, the government sponsored a plot, known as 'Tan Olayi-Tan Incident' in the Turkish