Eski Türk İnançlarının Türk İslâm Anlayışındaki İzleri

Abstract

Şamanizm Dünya ve Türk tarihi açısından oldukça önemli görülen, üzerinde tartışmaların olduğu ve halen araştırmacıların merak ederek araştırmakta olduğu önemli konulardan biridir. Bu konunun bu denli tartışılmasında ve araştırılmasının nedeni ise içerisinde barındırmış olduğu uygulamalar bütünü ve günümüzde hâlen daha varlığını bir şekilde hissediyor olmamızdan kaynaklanmakladır. Araştırmacıların Şamanizm ile ilgili düşünceleri genel olarak iki kısma ayrılmaktadır. Bir kısmı Şamanizm’i Türklerin eski dini olarak görmekte iken diğer kısmı Türkler gibi önemli bir medeniyete ve tarihe sahip halkın böyle bir dini kabul etmeyeceğini ve böyle bir dine sahip olamayacağı kanaatinde bulunmuştur. Tüm bu fikirlerden çıkarılacak sonuç, Türklerinin eski dinlerinin Tek Tanrı inancı, “Kök Tengri” olduğudur. Tarihi süreç içerisinde Türkler bununla birlikte farklı dinlerin etkisi altına girmişlerdir. Bilhassa bulundukları coğrafi konum nedeniyle farklı milletlerle etkileşim halinde olmuş, bu etkileşimler sayesinde de Manihaizm, Budizm, Hristiyanlık, Musevilik gibi dinleri benimsemişlerdir. Fakat bu dinlerin Türklerin kültür ve yaşayışına uymamasından dolayı bu benimseyişleri çok büyük kitleler halinde olmamış ve uzun süreli olmamışlardır. Bu dinlerin tam tersine İslâmiyet; tarih içerisinde büyük kitleler halinde kabul edilmiş, geniş alanlara yayılmış ve Türk-İslâm devletleri kurulmuştur. Tüm bunlarla birlikte İslâmiyet güçlenerek kalıcı olmayı başarmıştır. Türkler İslâmiyet’i kabul etseler de eski dinlerinde yer alan uygulamaları İslâmiyet’in içerisinde gizleyerek ve onunla meç ederek nesilden nesle aktararak yaşatmayı başarmışlardır. Günümüzde de Türk-İslâm anlayışı içerisinde eski Türk dininin izlerine rastlamamız mümkün olmaktadır.