2003 sonrası Irak'ta güvenlik meselesi: Bölgesel dinamikler

Abstract

XVI. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman döneminde Safevîlerden alınarak Osmanlı Devleti topraklarına katılan Irak, Birinci Dünya Savaşı'nın ardından İngilizlerin mandasına geçinceye kadar çeşitli dönemlerde Safevilerin yeniden kontrolüne geçmiş, belli bir dönem Memlüklerin valileri tarafından yönetilmiş ve nihayetinde Osmanlı'ya yeniden bağlanmıştır. Bu karmaşık ve istikrarsızlığın hâkim olduğu dönemlerde Irak halkı çeşitli zorluklarla karşı karşıya kalmıştır. XIX. yüzyılda Osmanlı'daki Islahat hareketleri devletin diğer vilayetlerine olduğu gibi Irak ve Bağdat'a da yansımış, Tanzimat döneminde çeşitli alanlarda gelişmeler ve yenilikler yaşanmıştır. Irak, tarih boyunca hem Orta Doğu'daki stratejik konumu hem de sınırları içerisinde bulunan yüksek orandaki petrol rezervleri ile Körfez ülkeleri arasındaki önemli konumunu sürdürmeyi başarmıştır. Kuruluşundan itibaren uzun yıllar boyunca Birleşik Krallık'ın mandası altında idare edilen Irak, sonraki süreçlerde ABD'nin politik ilgisi ile daha çok ABD etkisi altında kalmıştır. Tarih boyunca pek çok siyasi sosyal olayın etkisinde kalan bölge için 2003 yılı dönüm noktalarından biri olmuştur. ABD ve Birleşik Krallık'ın önderliğindeki koalisyon güçlerinin Saddam Hüseyin'in teröre destek verdiği ve kitle imha silahları kullandığı gibi iddialarla Irak'ı özgürleştirmek istediklerini gerekçe göstererek Irak'a karşı saldırıya geçti. Bu süreçte birbirini takip eden kara ve hava harekatları neticesinde başkent Bağdat'a giren güçler Saddam Hüseyin'i devirerek bölgeyi kontrol altına aldılar. 2011 yılında Ortadoğu'yu sarsan Arap Baharı olayları ile Irak halkı özellikle 2003 ve sonrasında yaşanan olaylara karşı köklü değişim taleplerini halen günümüzde de sürdürmektedir. Bu bağlamda çalışmamızda 2003 yılı ve sonrasında Irak'ta ortaya çıkan güvenlik sorununu ve Irak'ın bölgesel dinamikleri ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Dış Politika, Osmanlı, Irak, İran, Körfez Savaşı,.

During the reign of Suleyman the Magnificent in the 16th century, Iraq, taken over from the Safavids and joined to the Ottoman Empire, was controlled by Safavids until mandated by British after the First World War. It was controlled by Mamelukes for a period of time and finally joined to the Ottoman Empire lands. During these complex and instability periods, the Iraqi people faced various difficulties. In the 19th century, the reform movements in the Ottoman Empire were reflected in Iraq and Baghdad as well as in other provinces of the state, and there were developments and innovations in various fields during the Tanzimat period. Iraq has succeeded in sustaining its important location among Gulf States both with its strategical location in the Middle East and its high petroleum reserves in its borders. Iraq governed by United Kingdom throughout long years initially, has been influenced by mostly USA with USA's political interest. Year 2003 has been one of the milestones for the region influenced by many political, social events throughout history. Iraq attacked against Baas regime by reasoning they want to free Iraq with claims such as coalition forces such as USA and United Kingdom's leadership Saddam Husein supported terror and mass destruction guns were being used. As a result of land and air operations following each other in this procedure the forces entering into capital Baghdad took the region's control by taking over Saddam Husein. With Arab Spring shaking Middle East in 2011 the public of Iraq sustains its radical change claims still today against events experienced in 2003 and after. We will deal with security problem in Iraq and Iraq's regional dynamics in this context in 2003 and after. Keywords: Iraq, Iran, Ottoman, Gulf War, Foreign Policy.