2023 numaralı Kayseri Nüfus Defteri (Transkripsiyon ve değerlendirme) H.1260-M.1844

Abstract

Nüfus sınırları belli bir devletin sosyo-ekonomik potansiyelinin ve yapısının temelini oluşturmaktadır. Nüfus istatistiklerinde ayrıntılara girilerek yapılan sayım tasnif ve tahliller, devletin geleceği hakkında planlar yapmasına de önemli katkılar sağlamaktadır. Nüfus sayımları ise, bir milleti meydana getiren değerlerin istatistiki bilgilere dökülmesiyle meydana gelir. İnsan sayı, cinsiyet durumu, yaş dağılımı, meslek tarzı, dil, din ve eğitim durumlarını ortaya koyduğundan toplumların sosyolojik, ekonomik ve tarihî yönlerini araştırmak, sosyal tarihlerini yazmak için çalışma yapacak olanlar açısından oldukça önemlidir. Nüfus tahririnin nedenine baktığımız da genel bir ifade ile Osmanlı Devleti'nin idaresinde yaşayan topluluğun sayı ve miktarının bilinmesi gerekir. Osmanlı Devleti'nde nüfus sayımlarının en önemli gayesi erkek nüfusun vergi mükelleflerini belirlemek ve askere alınacak er'lerin tespiti amacıyla yapılmıştır. Osmanlı Devleti'nde ilk nüfus sayımı 1246 (1831) tarihinde II. Mahmud zamanında meydana gelmiştir. 1826'da Yeniçeri ocağı yerine kurulan Asakiri Mensureyi Muhammediye ordusuna asker temini amacıyla ilk nüfus sayımı gerçekleşmiştir. 1831'de yapılan nüfus sayımında Kayseri Karaman eyaletine balı olduğundan Karaman'a tabi kazalar ile birlikte sayıma alınmıştır. Burada inceleyeceğimiz Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki nüfus defterleri serisi içerisinde "2023 Numaralı H.1260/1844 Kayseri ve Civarı Müslim Nüfus Defteri'dir. 1831 Yılında yapılan nüfus sayımında ise Kayseri Karaman eyaletine bağlı olduğundan Karaman'a tabi kazalar ile birlikte sayıma alınmıştır. Burada inceleyip araştırdığımız konu ise Başbakanlık Osmanlı serisi içerisinde 2023 Numaralı H.1260/1844 Kayseri ve Civarı Müslim Nüfus Defteri'nin çevrilip bölgenin demografik yapısını ortaya çıkarmaktır. Bu incelemede, defterde bulunan mevcut kayıtlara binaen 2023 Numaralı defterde yer alan Kayseri'nin mahalle ve köylerinin demografik ve nüfus hareketlerini, yaşayan ailelerin ve görevli memurların isim ve lakapları, askerlik durumlarını öğrenme fırsatımız olacaktır. Ayrıca Kayseri yöresinde yaşanan göç ve sosyo kültürel değerler hakkında bilgi sahibi olma imkânı bulacağız. Anahtar Kelimeler: Demografik, Kayseri, Nüfus defterleri, Nüfus sayımı, 19.Yüzyıl

Population underlies socio-economical potential and structure of a well-defined country. Counting, Sorting and analysis which were made detailed in population statistics also contribute to goverments to make plans about its future. Population censuses are formed with values that are created a nation and these censuses are formed by making statistics about these values. When People exhibit Number, Gender, Age Distribution, Job, Language, Religion, Educational Status, ıt is very important for people who will make a study to investigate the sociological, economical and histrorical aspects and write the social history of that population. When we look into the reason of population census, number and quantity of society who lived under control of Ottomon must have known. The main reason of population census in Ottomons was to identify the taxpayers of male population and identify the male population who would be enrolled. The first population census in Ottomon was carried through II. Mahmut period in 1946 (1831). It was carried through to provide soldiers for Asakiri Mensureyi Muhammediye Army which had been established instead of Yeniçeri Ocağı in 1826. Kayseri was included in population census with the towns which are bound to Karaman State since it was a town of Karaman State. In this article, we wil investigate the population register notebook which is called as "2023 number H 1260/1844 Kayseri and Its Vıcınıty Muslim Population Register Notebook" in Prime Ministry's Ottoman Archives Population Register Notebook Series. During this research, we will have a chance to learn demographic structure, population movement and names, nicknames, military service status of resident families and commisioned officers via information stored in the register notebook number 2023. On the other hand, we will find an opportunity to get information about migration occured in Kayseri region and sociocultural values Anahtar Kelimeler: Demographical, Kayseri, Population Notebook, Population Census, 19th Century