Bazı kinoa (Chenopodium quinoa willd.) çeşitlerinde somatik embriyogenesis

Abstract

Kinoa (Chenopodium quinoa Willd.), Güney Amerika?nın And Dağlarında doğal olarak yeti?en ve ülkemizde de son yıllarda yeti?tiriciliği yapılmaya ba?lanmı? bir bitkidir. Vitamin, protein, aminoasit bile?imi açısından özellikle lizin, ve metiyonin seviyelerinin yüksek olması nedeniyle insan beslenmesinde büyük öneme sahiptir. Ayrıca, saponin seviyesinin yüksek olması lezzet kalitesinin bozulmasına sebep olmaktadır. Somatik embriyogenesis, bitkinin somatik dokularından bipolar yapıda somatik embriyoların üretilmesi sürecidir. Somatik embriyogenesis in vitro?da kitlesel vejetatif çoğaltım amaçlı yapılan en etkili tekniklerden birisidir. Bu çalı?mada, kinoa bitkisinin sürgün ucu ve gövde eksplantlarına farklı oranda 2,4-D, TDZ, BAP bitki büyüme düzenleyiciler kullanarak somatik embriyogenesis ara?tırılmı?tır. Kullanılan Limtar Black, Limtar Red, Limtar White çe?idinden yalnızca 0.50 mg/L ve 1.00 mg/L 2,4-D içeren MS ortamda Limtar Red çe?idinin sürgün ucu ve gövde eksplantlarında % 100.00 kallus olu?umu elde edilmi?tir. Sürgün ucu ve gövde eksplant arasında kıyaslanırsa göre 2,4-D, TDZ ve BAP içeren MS besin ortamlarında somatik embriyo olu?umu bakımından sürgün ucu eksplantından daha fazla somatik embriyo olu?um gözlemlenmi?tir. Bu çalı?ma kinoa bitkisinin gerek in vitro ko?ullarda mikroçoğaltımında gerekse sentetik tohum üretiminde, ayrıca, tarımsal öneme sahip özelliklerin kazandırılmak istendiği durumlarda gen transformasyonu çalı?malarında, özellikle saponin seviyesinin azaltılmak istendiği durumlarda önemli bir temel ara?tırma niteliğindedir. Anahtar Kelimeler: kinoa, Chenopodium quinoa Wild., biyoteknoloji, somatik embriyogenesis, kallus kültürü

Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) is grows naturally the Andes mountains of South America and has been introduced in to Turkey during recent years. It is rich in vitamins, proteins, amino acids because of large amounts of lysine, and methionine that are important in human nutrition. The high level of saponin causes deterioration of taste quality. Somatic embryogenesis is the process by which bipolar somatic embryo structures are produced in the on the somatic tissues of the plant. Somatic embryogenesis is one of the most effective techniques for massive vegetative propagation in vitro. In this study, different types of 2,4-D, TDZ, BAP plant growth regulators were applied to shoot tip and stem explants of quinoa and somatic embryogenesis was investigated. The highest (%100) callus formation was obtained on Limtar Red variety out of three quinoa varieties Limtar Black, Limtar Red, Limtar White used in the study on MS medium containing 0.50 mg / L and 1.00 mg / L 2,4-D. It was observed that the shoot tip explant is more effective compared tos tem explant in inducing somatic embryo formation on MS medium containing 2,4-D, TDZ and BAP. This study sets a foundation for future genetic transformation reseaech, especially when the level of saponin is to be reduced for improvement of agronomic charachteristics in quinoa plant especially through in vitro and synthetic seed production protocols. Key Words: quinoa, Chenopodium quinoa Wild., biotechnology, somatic embryogenesis, callus culture