| dc.description.abstract | Bireyin dünyayı anlamlandırması, bilişsel olarak kavramlara yüklediği anlama ve kavramları anlamına uygun kullanma yeterliğiyle ilişkilidir. Anlamlandırmada bu denli önemli olan kavramlaştırma süreci, duyum kanallarından gelen uyaranların bilişe hangi yollarla nasıl etkinleştirilerek geldiğine, etkinleştirmenin sembolik sistemde nasıl bir yol izlediğine, uyaranın niteliğine, içinde sunulduğu bağlama ve bireysel değişkenlere bağlıdır. Bilişte varlıkların somut niteliklerinin yanı sıra soyut özellikleri de algılanmaktadır. Varlıkların soyut yanlarını açıklayan soyut kavramlar, somut kavramlara göre çok daha koordineli, çok daha içsel ve çok daha çok ilişkisel özelliklere sahiptir. Öğrenme öğretme sürecinde öğrencilerin, algıladıkları özellikleri adlandırmaları, analojilerden faydalanarak benzer ve farklı yanlarını keşfedip ilişkilendirmeleri, kategorik olarak sınıflamaları, genellemeler yaparak sonuçlar çıkarmaları ve kavramları niteliklerine uygun kullanmaları, onları kavramsal düşünme sürecinde yeterli hale getirir. Bu sürecin etkin kullanımı çevreden destekleyici nitelikte uyaranlar almasına bağlıdır. Öğretim ortamında ise bunun sağlandığı en uygun ortam çoklu öğretim ortamlarıdır. Bu süreçte öğrencinin soyutlamalar yapması, varlıklarım niteliklerini adlandırması, sınıflaması, ilişkilendirmesi, genellemeler yoluyla çıkarımda bulunması ve işlevine uygun kullanması varlıkların niteliklerinin bilişe aktarılma süreciyle ve öğrenme ortamıyla ilgili değişkenlerin ele alınmasını ön plana çıkarmaktadır. Bu düşünceden hareketle varlıkların niteliklerinin algılanması ve bilişe iletilmesinde işe koşulan öğrenme ortamlarının kavramlaştırma sürecine etkisinin incelenmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla problem cümlesi ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersi "Bölgemizi Tanıyalım" ünitesinde yer alan kavramları öğrenmelerinde çoklu ortama dayalı öğretimin etkisi nedir? şeklinde yapılandırılmıştır. Araştırmanın Yöntemi: Araştırmada ortaokul 5. sınıf Sosyal Bilgiler dersi "Bölgemizi Tanıyalım" ünitesinde yer alan 24 kavramın öğretimine mevcut öğretim ortamıyla çoklu öğretim ortamının etkisi karşılaştırılmıştır. Bu amaçla ön test son test modeline dayalı deney ve kontrol grupları oluşturulmuştur. Deney ve kontrol gruplarının ilgili ünitedeki kavramları niteliklerine uygun kullanma düzeyleri ve sosyal bilgiler dersine karşı tutum düzeyleri açısından denkleştirilmiştir. Araştırmada Kullanılan Ölçme Araçları: Araştırmacılar tarafından geliştirilen kavram testinin madde analizleri sonucu alpha güvenirlik katsayısı .703 testin standart sapması 3,004, aritmetik ortalaması 8.831 skewnes -0,328 ve kurtosis -0,668 ve mean biserial ise 0,595 olan 28 soru yer almıştır. Ölçme aracının ortalama güçlüğü 0.48 ve Kr-20 güvenirliği .73 olarak bulunmuştur. Öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersine karşı tutumlarını belirlemek için 28 soruluk tutum ölçeği geliştirilmiştir. 5'li likert tipinde hazırlanan Sosyal Bilgiler Dersi Tutum Ölçeğinin güvenirlik katsayısı r .845 bulunmuştur. Açımlayıcı faktör analizi sonucu Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy 909; Bartlett's Test of Sphericity testi sonucu 378 serbestlik derecesinde Chi-Square 2489,189 olarak hesaplanmıştır. Ölçek üç alt faktörden oluşmuş olup üç faktör toplam varyansın 53,683'nü açıklamaktadır. Bulgu, Sonuç, Yorum ve Öneriler: Araştırmada uyaran açısından çoklu ortamda kavramları öğrenen öğrencilerle mevcut öğrenme ortamında kavramları öğrenen öğrencilerin ön test ve son test puanları üzerinde tek yönlü varyans analizi yapılmıştır. Kavramları işlevsel kullanmada (F: 19,04); adlandırmada (F: 5,95), sınıflamada (F: 10,03) değerleri tablo F değerinden büyük bulunmuştur. İki grubun aritmetik ortalamaları arasında fark "adlandırma", "sınıflama" ve "genelleme" düzeyinde deney grubunun lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu göstermektedir. Kavramları "adlandırma", kavramları "birbiriyle ilişkilendirme ve sınıflama", "genellemelere ulaşma" ve kavramları "işlevine uygun kullanma", düzeyleri arasında 52 serbestlik derecesinde P<.05 anlamlılık düzeyinde deney grubu lehine anlamlı bir fark olduğunu göstermektedir. Kavramları çoklu ortamda öğrenen öğrencilerle mevcut sınıf ortamında öğrenen öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersine karşı tutumları arasında deney grubu lehine anlamlı bir ve farklılığın olduğu görülmektedir. Kavramların niteliklerinin öğretiminde çoklu ortamın daha etkin olduğu, bilginin birden fazla duyum kanalına dengeli yüklenmesinin öğrencilerin kavramları adlandırma, sınıflama, genelleme yeterliklerini olumlu yönde etkilemektedir. Kavramlaştırma sürecinde bilişin işlevini yerine getirebilmesi büyük ölçüde duyum kanallarından gelen uyaranları etkili, doğru ve yeterli düzeyde bilişe aktarılmasına yardım etmektedir. Kavramların somut ve soyut yönlerine ilişkin özelliklerini keşfetmelerini ve anlamlarını artırdığı anlaşılmaktadır. Öğrenme-öğretme sürecinde bilginin duyum kanallarına aşırı yüklenmeden dengeli dağıtılarak kullanılması çoklu öğretim ortamında başarıyı artırmaktadır. Sonuç olarak, uyaran zenginliği içeren ortamlara öğrencilerin hem analitik ve hem de bütüncül öğrenmelerini sağlamakta, öğrendikleri arasında bağ kurmalarını kolaylaştırmaktadır. Çoklu ortamlardan gelen uyaranlar çocuklarda, kavramların niteliklerini algılamayı kolaylaştırdığı gibi daha kısa sürede de olsa öğrencilerin derse karşı tutumlarında iyileşmeye yol açmaktadır. Öğrenciler içinde yaşadıkları çevrede kullanılan sözcükleri kullanarak kavramları adlandırır, birbiriyle ilişkilendirir yeni çıkarımlarda ve genellemelerde bulunur, kavrama yeni boyutlar katarak içeriğe uygun anlamları birbirine bağlar. Bu araştırmanın bulgularına dayalı olarak, aşağıdaki öneriler dile getirilmiştir. 1. Öğretmenlerin kavram öğretiminde öğrencilerine daha etkili öğrenme yaşantıları sağlayabilmeleri için, kavram öğretimi, bilişim teknolojileri, öğretim materyali hazırlama gibi yeterlikleri edinmeleri sağlanabilir 2. Öğretmenlere kavram öğretim sürecinde, öğretim teknolojilerini ve öğretim materyallerinin etkin kullanmaları için hizmet içi eğitim verilebilir. 3. Elde edilen bulguların farklı disiplin alanlarındaki kavramların öğretimindeki işlevselliği gözden geçirilerek çoklu ortamın farklı disiplin alanlarında etkin kullanılabilirliğine ilişkin yeni araştırmalar teşvik edilebilir. Yapılacak yeni araştırmaların, uzun süreli araştırmalara dönüştürülerek analitik sonuçlar elde edilebilir. 4. Ders içeriklerinde yer alan kavramların, kavram analizleri alan uzmanlarınca yapılarak ders kitaplarında öğretmenlerin kullanabilecekleri hale getirilebilir. 5. Öğrencilerin kavramları işlevsel kullanmaları, kavramları anlamsal yönden ayırt etmelerine bağlıdır. Kavramların önce kavramsal anlam boyutu verilip sonra kavramların farklı şekillerde kullanımı için uygun örnekler verilebilir. Kavram öğretim süreci kavramları adlandırma, ilişkilendirme ve çıkarım yapma etkinliklerinden sonra, Öğrenci yaşantılarına dayalı işlevsel kullanımıma geçilebilir 6. Uyaran zenginliği içeren ortamlara dayalı uygulamaların diğer ders1erdeki öğrenmeler ve öğrenci tutumları üzerindeki etkileri incelenerek sonuçlar karşılaştırmalı incelenebilir. Elde edilen bulgular kavram öğretimi ve düşünme sürecinin geliştirilmesi noktasında kullanılabilir. | en_US |
| dc.description.abstract | Problem Statement: Rich stimuli received by sensory organs such as vision, hearing, and touch are important elements that affect an individual's perception, identification, classification, and conceptualization of the external world. In primary education, since students perform conceptual abstraction based upon concrete characteristics, when they lack sufficient knowledge of and experience with these characteristics, they encounter serious difficulty with performing conceptual abstraction and using concepts according to their functions. Purpose of the Study: This study examined the impact of teaching based on rich stimuli upon students' effective use of conceptualization processes and whether multimedia-based learning can change the attitudes of students toward learning. Methods: A 28-item concept test (r.703) and 28-item attitude scale (r.87) were developed for a unit titled "Let's Get Acquainted with Our Region" of a social studies course. The levels of students' learning concepts covered in the unit and their use in accordance with their functions were examined via a pretest-posttest model. Students in the experimental group were taught 24 concepts covered in the unit through multimediabased teaching activities for 6 weeks. In the control group, the same concepts were taught with teaching activities already established for the unit. Students in the experimental group subjected to multimedia-based teaching were compared with the control group students in terms of how they perceived, distinguished, classified, generalized, and functionally used concepts. An attitude scale was also administered both before and after teaching to determine whether any change occurred in the attitudes of students toward their respective courses. Data analysis involved calculating means and standard deviations, as well as t tests and one-way analysis of variance. Finding and Results: In terms of identifying and classifying concepts and making inferences through generalization, students in the experimental group showed a significantly positive change in attitude toward the social studies course. Conclusions and Recommendations: This study highlighted the importance of a balanced use of information channels and the critical role of contextual arrangements in multimedia-based teaching concerning how students use concepts according to their functions at the end of concept-teaching processes. Based on the findings, some recommendations can be made regarding the concept-teaching process, the teaching materials used in the teaching process, and the elimination of deficiencies about concept teaching. | en_US |
