Coğrafi (menşe) işaretli İspir kuru fasulyesi'nin üretim, pazarlama imkânlarının tespiti ve ülke ekonomisine katkısının artırılmasına yönelik öneriler

Abstract

Türkiye'de nüfusun çok büyük bölümünün (%93) kent merkezlerinde yaşıyor olması önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Kırsal nüfusun çok düşük olması kır - kent arası sosyal gelişmişlik seviyesini de olumsuz etkilemektedir. Erzurum ili İspir İlçesi, ekonomik değeri oldukça yüksek, coğrafi işaretli ürüne sahip bir ilçe olmasına rağmen nüfus yoğunluğu en az olan ilçeler arasında yer alması araştırma konusu olarak seçilmesinde önemli bir etken olmuştur. Bu çalışmayla İspir kuru fasulyesi üretiminde yaşanan sorunlar tespit edilerek çözüm önerilerinin geliştirilmesi ve ilçe ekonomisinin canlandırılarak tekrar tersine göçün cazip hale getirilmesi amacıyla önerilerin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Tez konusu işlenirken önemine ve birbiri ile olan bağlantısına istinaden kırsal kalkınma, yerel/yöresel ürünler ve coğrafi işaret kavramları üzerine odaklanılmaktadır. Ülkenin ekonomik refah seviyesinin artmasının temelinde kırsal kalkınmanın önemli rolü olduğu göz önünde bulundurulduğunda, yerel ürünler daha fazla ön plana çıkmakta, bu ürünlerde kaliteyi, katma değeri ve marka değerini artırıcı unsur olarak da coğrafi işaret tescilinin yapılması gelmektedir. Bu amaç ve hedef doğrultusunda yürütülen bu tez çalışmasında ilçede Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı 568 çiftçiden yapılan örnekleme hesabıyla 83 kişi ile yüz yüze anket yöntemiyle veri toplanılmıştır. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde üretici ortalama yaşının yüksek olduğu, teknolojik imkânların kullanılmadığı, verim ortalamasının düşük olduğu tespit edilmiştir. Yaklaşık 26 milyon TL üretim değeri olan ürünün 400 milyon TL'ye çıkma imkânının olduğu görülmüştür. Yetiştiricilerin üretim, pazarlama ve satış süreçlerinde karşılaşmış oldukları sorunlar; teknoloji kullanımları; örgütlü yapı içerisinde bulunmaları; eğitim faaliyetlerine katılma ve yararlanma düzeyleri hakkında tespitlerde bulunulmuştur. Elde edilen sonuçlar ile kapsamlı tavsiyeler sonuç bölümünde sunulmuştur.

Despite the fact that a significant portion of the population (93%) resides in urban centers poses a significant challenge. The low rural population adversely affects the socio-economic development level between rural and urban areas. The district of İspir in Erzurum province owns a product with high economic value and a geographical indication, but is one of the least populated districts. This feature of district has been a significant factor for being a subject of research. This study aims to identify the problems in İspir Dry Bean production, develop solutions, revitalize the district's economy, and make reverse migration appealing once again. During the study, three main concepts are focused upon due to their importance and interconnectedness: rural development, local products, and geographical indications. Considering the crucial role of rural development in increasing the country's economic prosperity, local products gain more prominence, and obtaining geographical indication registration serves as an enhancing factor for quality, added value, and brand value of these products. To achieve the purpose and objectives, this thesis collected data through face-to-face interviews with 83 individuals selected through sampling from 568 farmers registered in the Farmer Registration System in the district. Evaluation of the gathered data revealed that the average age of producers is relatively high, technological opportunities are underutilized, and the average yield is lower. An approximate production value of 26 million TL of the product has the potential to reach 400 million TL. Struggles faced by growers in the production, marketing, and sales processes, their technology usage, inclusion to organizational structures, participation in and making use of training activities were identified. Obtained results and comprehensive recommendations are presented in the conclusion section.