Çemen otunun (Trigonella foenum-graecum L.) yeşil aksamının, kuru otunun ve tohumunun yem değerlerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, çemen bitkisinin (Trigonella foenum-graecum L.) farklı dönemlerde biçilmesi ile elde edilen otlarının ve tohumunun yem değerlerini belirlemek üzere yapılmıştır. Ekimi yapılan çemenin, çiçeklenme öncesi, sonrası, hasat esnasında ve tohumlarından alınan örneklerde besin madde analizleri ve in vitro gaz üretim miktarları belirlenmiştir. Deneme parselinde, çiçeklenme öncesi, sonrası ve hasat zamanı dekara ortalama yeşil ot verimleri, sırasıyla, 724.1, 883.2 ve 472.8 kg (P<0.01), kuru ot verimleri ise aynı sırayla, 144.0, 178.4 ve 414.6 kg (P<0.01) olarak saptanmıştır. Parsellerde ortalama tohum verimi 165 kg/da olarak saptanmıştır. Çemenin çiçeklenme öncesi, sonrası ve hasatta %12.4, 10.4 ve 4.9 ham protein (HP); %1.8, 1.6 ve 0.9 ham yağ (HY), % 20.4, 28.1 ve 43.5 ham selüloz (HS); %45.1, 40.7 ve 35.1 nitrojensiz öz madde (NÖM), %24.4, 34.3 ve 53.9 asit deterjan fiber (ADF); %24.8, 36.5 ve 57.2 nötral deterjan fiber (NDF), %4.1, 6.2, 10.4 asit deterjan lignin (ADL) içerdikleri ve ruminantlar için hesaplanan metabolik enerji (ME, Kcal/kg) değerinin ise 2243, 2113 ve 1905 olduğu belirlenmiştir (P<0.01). Çemen tohumunun kuru madde (KM), HP, HY, HS, NÖM ve Metabolik Enerji (ME, Kcal/kg) değerleri sırasıyla 94.1, 23.5, 5.5, 15.8, 45.4, 2790 (ruminant) ve 2649 (kanatlı) olarak tespit edilmiştir. Çalışmada, çemenin biçim zamanlarına göre (çiçeklenme öncesi, sonrası, hasatta) ANKOMRF gaz üretim sistemi ile 24 saatlik inkübasyon esas alınarak hesaplanan % SOMD, MESOMD (MJ/kg KM),MEGÜ (MJ/kg KM) değerleri, sırasıyla, 67.22, 60.84, 47.90; 10.75, 9.73, 7.64; 6.22, 7.04, 5.89 olarak bulunmuştur. Sonuç olarak, çemenin gerek vejetatif gerekse tohumunun besin maddeleri içeriği ve enerji değerleri göz önüne alındığında, farklı zamanlarda biçilerek elde edilen otları, ruminantlar için kaba yem; tohumunun ise hem ruminant ve hem de kanatlı beslemede yem hammaddesi olarak kullanılabilir.

This study was carried out to determine the feed values of fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) forages cutting diffferent season and its seed. For this aim, fenugreek was cultivated to obtain forage samples before flowering, after flowering and at harvesting season to analyze their nutrient contents and in vitro gas production values. In experiemtal field, before flowering, after flowering and at harvest, green forage yields were as 724.1, 883.2 and 472.8 kg (P<0.01), hay yield were as 144.0, 178.4 and 414.6 kg (P<0.01) respectively. In these fields, the average seed yield was 165 kg/da. Fenugreek forage, before flowering, after flowering and at harvest had 12.4, 10.4 and 4.9 % (Crude Protein) CP; 1.8, 1.6 ve 0.9 %CO, 20.4, 28.1 ve 43.5 %CF; 45.1 40.7 and 35.1 %NFE, 24.4, 34.3 ve 53.9 %ADF; 24.8, 36.5 and 57.2 %NDF, 4.1, 6.2 and 10.4 %ADL and calculated ME (Kcal/kg) values for ruminants were as 2243, 2113 and 1905 (P<0.01).The nutrient contents (CP, CO, CF, NFE and ME (kcal/kg)) of fenugreek seed were as 94.1, 23.5, 5.5, 15.8, 45.4, 2790 (ruminant) and 2649 (poultry). The calculated digestible organic matter, ME (MJ/kg DM) for digestible organic matter, ME (MJ/kg DM) for gas production values for before flowering, after flowering and harvesting were as 67.22, 60.84, 47.90; 10.75, 9.73, 7.64; 6.22, 7.04, 5.89, respectively. To conclude, fenugreek forages obtained from different cutting season should be usage forage for ruminants and seeds can be used as raw materials in poultry and ruminant nutrition.