Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının çevre üzerinde etkisi: Türkiye için kirlilik sığınağı hipotezi

Abstract

Gelişmekte olan ekonomilerde kalkınmanın önündeki en önemli engellerden biri yetersiz sermaye birikimidir. Küreselleşme ile birlikte gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye hareketlerinin hız kazanması, bu ülkelerin ekonomik ilerlemelerine önemli bir katkı sağlamıştır. Doğrudan yabancı yatırımlar (DYY), cari işlemler dengesizliğinin giderilmesi, ihracat pazarlarının geliştirilmesi, teknoloji transferi, personel yönetim becerilerinin geliştirilmesi ve yeni iş alanları oluşturarak işsizliğin azaltılmasına katkı sağlamaktadır. Ancak son yıllarda DYY' ın çevre üzerinde etkilerine yönelik tartışmalar yapılmaktadır. Literatürde DYY' nin çevre üzerindeki etkilerine yönelik iki farklı görüş vardır. Kirlilik Sığınağı Hipotezi, katı çevresel düzenlemelerden kaçan çok uluslu şirketlerin, kirli endüstrilerini DYY yoluyla gelişmekte olan ülkelere kaydırdıkları yönünde bir görüştür. Bu görüşe göre, ev sahibi ülkeler kirli endüstriler için bir kirlilik cenneti haline gelmektedir. İkinci görüş ise DYY' nin ev sahibi ülkenin teknoloji ve bilgi yayılmasına katkı sağlayacağı ve bu sayede yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını artacağını savunan Kirlilik Hale Hipotezidir. Bu sayede DYY, ev sahibi ülkenin çevresel kalitesini olumlu yönde etkileyecektir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye' ye yönelik DYY' nin çevre kalitesi üzerindeki olası etkilerini incelemektir. Çalışmada öncelikle DYY kavramına yönelik teorik bilgilendirme yapılmaktadır. İkinci bölümde çevre-iktisat ilişkisine yönelik yaklaşımlar ve Uluslararası çevre anlaşmalarına dair bilgiler yer almaktadır. Üçüncü bölümde ise Türkiye' de DYY' nin çevre üzerindeki etkisi ekonometrik olarak analiz edilmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular Türkiye' de Kirlilik Sığınağı Hipotezi' nin geçerli olduğu yönündedir.

One of the most important obstacles to development in developing economies is insufficient capital accumulation. The acceleration of capital movements towards developing countries with globalization has made a significant contribution to the economic progress of these countries. Foreign direct investments (FDI) contribute to the elimination of current account imbalance, development of export markets, technology transfer, development of personnel management skills, providing economic opportunities and reducing unemployment by creating new business areas. However, in recent years, there have been discussions about the effects of FDI on the environment. In the literature, there are two different views on the effects of FDI on the environment. The Pollution Haven Hypothesis is a view that multinational companies fleeing strict environmental regulations are shifting their dirty industries to developing countries through FDI. Therefore, host countries become a pollution haven for polluted industries. The second view is the Pollution Halo Hypothesis, which argues that FDI will contribute to the dissemination of technology and information in the host country, thereby increasing the use of renewable energy resources. In this way, FDI will positively affect the environmental quality of the host country. The aim of this study is to examine the possible effects of FDI for Turkiye on environmental quality. In the study, first of all, theoretical information about the concept of FDI is given. In the second part, there are approaches to the environment-economics relationship and information on international environmental agreements. In the third part, the impact of FDI on the environment in Turkey is analyzed econometrically. The findings obtained from the study are that the Pollution Haven Hypothesis is valid in Turkiye.