Doğrudan yabancı yatırımlar ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye örneği

Abstract

Küreselleşmenin etkisi ile zaman içerisinde ülkeler ekonomik büyümelerini sürdürülebilmek için doğrudan yabancı yatırımlara duyulan ihtiyaç giderek artmaktadır. Doğrudan yabancı yatırımlar (DYY) sermaye oluşumu, teknoloji, yönetim bilgisi, ticaret ve rekabetçilik gibi kanallar aracılığıyla ülkelerin ekonomik büyüme ve kalkınma süreçleri üzerinde etkili olmaktadır. Dolayısıyla DYY'ler Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde yaşanan temel ekonomik sorunların eksiklikleri gidermede önemli bir araç konumunda yer almaktadır. Bu doğrultuda, Türkiye'ye gelen doğrudan yabancı yatırımların Türkiye'nin ekonomik büyümesine ne yönde etkileyeceğini tespit etmek önem kazanmıştır. Çalışma, Türkiye'de 1990-2020 yıllarını kapsayan doğrudan yabancı yatırımlar ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi ARDL zaman serisi yöntemiyle analiz etmektedir. Analizde kişi başı GSYH, doğrudan yabancı yatırım, brüt sabit sermaye oluşumu ve enflasyon değişkenleri arasında gerçekleşen kısa ve uzun dönem ilişkiler ele alınmaktadır. Bu açıklamalar doğrultusunda, Genişletilmiş Dickey Fuller ve Philips Perron birim kök testilerinden elde edilen ampirik bulgular sonucunda, değişkenlerin düzey değerlerinde durağan olmadığı ancak birinci farklarında durağan hale geldiklerini görülmektedir. ARDL sınır testi sonuçlarına göre Türkiye'de söz konusu değişkenlerin eş bütünleşik olduğu, daha açık bir ifade ile değişkenlerin uzun vadede birlikte hareket ettiği tespit edilmiştir. Buna ek olarak uzun dönemde DYY, BSSO ve ENF değişkenleri kısa dönemde ise DYY ve BSSO değişkenleri GSYH rakamları üzerinde pozitif yönde bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

With the influence of globalization, the need for foreign direct investments in order to maintain economic growth over time is increasing. Foreign Direct Investments (DYM) have an impact on the economic growth and development processes of countries through channels such as capital formation, technology, management knowledge, trade and competitiveness. Therefore, DYMs are an important tool in eliminating the deficiencies of the main economic problems experienced in developing countries such as Turkey. In this respect, it has become important to determine the direction of foreign direct investments in Turkey on the economic growth of Turkey. The study analyzes the relationship between direct foreign investments and economic growth covering the years 1990-2020 in Turkey. In the analysis, short and long -term relationships between GDP, foreign direct investment, gross fixed capital formation and inflation variables are discussed. In line with these explanations, it is seen that as a result of empirical findings obtained from expanded Dickey Fuller and Philips Perron unit root jugs, it is seen that the variables are not stable in the level values of the variables, but they become stable in the first differences. According to the results of the ARDL boundary test, it was found that these variables are integrated in Turkey, and more clearly, the variables move together in the long term. In addition, it was concluded that there is a positive relationship on GDY and BSSO variables in the short term and DYM and BSSO variables in the long term.