Doğu Avrupa Türk Kavimlerinin (Kıpçak, İdil-Bulgar, Peçenek ve Hazarlar) Altın Orda Devleti'ne etkileri

Abstract

Tarihin her safhasında, yadsınamaz bir gerçek olarak pek hoş karşılanmayan Türk-Moğol göçebe ulusları ata yurtları Türkistan'dan her yöne göç ederek özellikle Orta Asya ve Doğu Avrupa sahasına yayılmıştır. Cengiz Han'ın kurduğu Ötüken merkezli karasal anlamdaki en geniş imparatorluk kültürün, dilin, törenin, yazının, ordunun, memurların, unvanların Türkçe olduğu bir yapılanmaydı. İlk çağlardan beri Türk yurdu olan Karadeniz'in Kuzeyi/ Doğu Avrupa Cengiz İmparatorluğu'nun ardılı olan Altın Orda Devleti kuruluşta Moğol olsa da kısa bir süre içinde Türk-İslam kimliği kazandı. Başlangıçta Moğollar tarafından kurulsa da kısa sürede Türk Devleti halini almasının nedeni; hâkim unsurun Kuman-Kıpçaklar, İdil-Bulgarları, Peçenekler gibi birçok Türk boyunun yoğunluğu ve İslam Dininin Orta Asya Türk Tasavvufçuları tarafından bölgeye yayılmasıdır. Yüzyıllar boyunca aynı bozkırları hatta devletleri paylaşan Türk ve Moğol toplumu, Orta Çağ Türk ve Avrupa tarihinde önemli rolü olan Altın Orda Devleti'nde tekrardan birlikte yaşadılar. Tarihsel süreçte Türk tarihinin çok önemli bir ayağı olan Karadeniz'in Kuzeyi /Doğu Avrupa topraklarındaki Türk siyasi hayatı milattan önceki devirlerden 1552 Rusların Türk illerini istila etmesine kadar sürdü. XIII. yüzyılın başlarından itibaren merkezde Karadeniz'in Kuzeyi, Kırım, Doğu Avrupa, İdil-Bulgar ve Kuzey Kafkasya'yı kapsayan bölgelerde şekillenen Altın Orda Devleti, başta Türk tarih ve kültürüne yaptığı katkıyla, Orta Çağ'ın en büyük ve önemli Türk devletlerinin başında gelmektedir.

At every stage of history, the ancestral homelands of the Turkic-Mongolian nomadic nations, which were not very welcome as an undeniable fact, migrated from Turkestan in all directions and spread especially to the area of Central Asia and Eastern Europe. The largest empire in the terrestrial sense, centered on Ötuken, founded by Genghis Khan, was a structure in which culture, language, ceremony, writing, army, officers, titles were in Turkish. The Golden Horde State, the successor of the Black Sea North/ Eastern European Genghis Empire, which has been a Turkish homeland since the earliest ages, gained a Turkish-Islamic identity within a short period of time, although it was Mongolian at the foundation. Although it was originally founded by the Mongols, the reason why it soon became a Turkish State is that the dominant element is the density of many Turkish tribes, such as Cuman-Kipchaks, Idil-Bulgarians, Pechenegs, and the spread of the Islamic Religion to the region by Central Asian Turkish Sufists. Turkish and Mongolian society, which shared the same steppes and even states for centuries, lived together again in the Golden Horde State, which played an important role in the history of Medieval Turkish and European history. Turkish political life in the Northern / Eastern European territories of the Black Sea, which is a very important pillar of Turkish history in the historical process, lasted from the periods before B.C. to the invasion of the Turkish provinces by the Russians in 1552. XIII. The Golden Horde State, which has been formed since the beginning of the century in the regions covering the North of the Black Sea, Crimea, Eastern Europe, Idil-Bulgaria and the North Caucasus in the center, is one of the largest and most important Turkish states of the Middle Ages, mainly due to its contribution to Turkish history and culture.