Eğitim kurumlarında öğretmenlerin örgütsel iklim algıları üzerinde etkili olan örgütsel davranış faktörleri: Bir meta analiz çalışması

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin algılarını temel alan araştırmalar kapsamında, örgütsel iklim ile örgütsel davranış faktörleri arasındaki ilişkilerin etki büyüklüklerini meta-analiz yöntemiyle belirlemektir. Araştırmanın kapsamını, Türkiye'de Ocak 1988 ile Ağustos 2022 tarihleri arasında eğitim kurumlarında örgütsel iklim konusunda nicel yöntemlerle yapılmış yüksek lisans ve doktora tezleri ile hakemli dergilerde yayınlanmış araştırma makaleleri oluşturmaktadır. Örgütsel iklim konusunda yapılan tezlere YÖK Ulusal Tez Merkezi ve Proquest veri tabanları üzerinden, araştırma makalelerine ulaşmak için ise Education Resources Information Center (ERIC), Web of Science, EBSCOhost, Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM), DergiPark ve Google Akademik veri tabanları üzerinden ulaşılmıştır. Bu amaçla, veri tabanları üzerinde "okul iklimi", "örgüt iklimi", "örgütsel iklim", "school climate", "organizational climate" kelimeleri kullanılarak tarama yapılmıştır. Tarama sonucunda 448'i tez 350'si makale toplam 798 araştırmaya ulaşılmıştır. Araştırmanın dahil edilme kriterlerine uygun olarak 73 çalışmadan 79 etki büyüklüğü elde edilmiştir. Bu kapsamda, örgütsel iklim ile liderlik tarzı arasındaki ilişkiye yönelik 36 araştırma, örgütsel iklim ile iş doyumu arasındaki ilişkiye yönelik 11 araştırma, örgütsel iklim ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiye yönelik 10 araştırma, örgütsel iklim ile tükenmişlik arasındaki ilişkiye yönelik 8 araştırma, örgütsel iklim ile örgütsel güven arasındaki ilişkiye yönelik 5 araştırma, örgütsel iklim ile motivasyon arasındaki ilişkiye yönelik 5 araştırma ve örgütsel iklim ile performans arasındaki ilişkiye yönelik 4 araştırma analize dahil edilmiştir. Araştırmaların örneklem büyüklükleri, örgütsel iklimle liderlik tarzı arasındaki ilişki için 13693, örgütsel iklimle iş doyumu arasındaki ilişki için 16705, örgütsel iklimle örgütsel bağlılık arasındaki ilişki için 4030, örgütsel iklimle tükenmişlik arasındaki ilişki için 3221, örgütsel iklimle örgütsel güven arasındaki ilişki için 2178, örgütsel iklimle motivasyon arasındaki ilişki için 2031, örgütsel iklimle performans arasındaki ilişki için ise 1277 öğretmenden oluşmuştur. Verilerinin analizinde Comprehensive Meta-Analysis V3 (CMA) programı kullanılmıştır. Araştırmadaki tüm analizlerde rastgele etkiler modeli kullanılmıştır. Araştırmada yayın yanlılığını bulmak için Huni saçılım grafiği, Rosenthal's Fail Safe N ve Orwin's Fail Safe N istatistiği, Begg ve Mazumdar Sıra Korelasyonu, Egger Regresyon ve Duval ve Tweedie's Kırpma ve Doldurma analizleri yapılmıştır. Araştırmada moderatör olarak araştırmacının cinsiyeti, yayın türü, eğitim kademesi, araştırmanın yapıldığı bölge, liderlik sınıflandırması ve araştırmanın yılı gibi değişkenler esas alınmıştır. Örgütsel iklim ile liderlik tarzı arasındaki ilişkinin etki büyüklüğü orta düzeyde ve pozitif yönlü (r=0,445), örgütsel iklim ile iş doyumu arasındaki ilişkinin etki büyüklüğü orta düzeyde ve pozitif yönlü (r=0,467), örgütsel iklim ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin etki büyüklüğü orta düzeyde ve pozitif yönlü (r=0,430), örgütsel iklim ile tükenmişlik arasındaki ilişkinin etki büyüklüğü orta düzeyde ve negatif yönlü (r= -0,325), örgütsel iklim ile örgütsel güven arasındaki ilişkinin etki büyüklüğü orta düzeyde ve pozitif yönlü (r=0,408), örgütsel iklim ile motivasyon arasındaki ilişkinin etki büyüklüğü güçlü düzeyde ve pozitif yönlü (r=0,525) ve örgütsel iklim ile performans arasındaki ilişkinin etki büyüklüğü orta düzeyde ve pozitif yönlü (r=0,358) olarak hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler: Örgütsel İklim, Okul İklimi, Örgütsel Davranış Faktörleri, Meta-Analiz, Öğretmen, Eğitim Kurumları

In this study it is aimed to determine the effect sizes of the relationships between organizational climate and organizational behavior factors within the scope of studies based on teachers' perceptions through meta-analysis. Master's and doctoral theses carried out with quantitative research and articles published in refereed journals on organizational climate in educational organizations in Turkey between January 1988 and August 2022 were included in the study. Council of Higher Education (CHE) Thesis Center and ProQuest databases were used to reach theses on organizational climate, and Education Resources Information Center (ERIC), Web of Science, EBSCOhost, Turkish Academic Network and Information Center (ULAKBIM), DergiPark and Google Scholar databases were used to reach related articles. These databases were scanned with the keywords "school climate", "organizational climate" and their Turkish equivalents. 448 theses and 350 articles, 798 in total, were reached and in accordance with the inclusion criteria 79 effect size obtained out of 73 studies. Within this context 36 studies on the relationship between organizational climate and leadership style, 11 studies on the relationship between organization climate and job satisfaction, 10 studies on the relationship between organizational climate and organizational commitment, 8 studies on the relationship between organizational climate and burnout, 5 studies on the relationship between organizational climate and organizational trust, 5 studies on the relationship between organizational climate and motivation and finally 4 studies on the relationship between organizational climate and performance were included in this analysis. The sample sizes are 13693 teachers in terms of the relationship between organizational climate and leadership style, 16705 teachers in terms of the relationship between organizational climate and job satisfaction, 4030 teachers in terms of the relationship between organizational climate and commitment, 3221 teachers in terms of the relationship between organizational climate and burnout, 2178 teachers in terms of the relationship between organizational climate and trust, 2031 teachers in terms of the relationship between organizational climate and motivation,1277 teachers in terms of the relationship between organizational climate and performance. Comprehensive Meta Analysis V3 (CMA) Program was used in the analysis of the data. Studies were interpreted according to the random effects model. Funnel Scatter Graphic, Rosenthal's Fail-Safe N and Orwin's Fail Safe N Statistics, Begg and Mazumdar Rank Correlation, Egger Regression, Duval and Tweedie's Trim and Fill Method analysis were used to determine publication bias. Variables such as the gender of, publication type, education level, research region, leadership style and research year were taken as moderators. According to the analysis it is found out that the effect size of the relationship between organizational climate and leadership style is moderate and positive (r=0,445), between organizational climate and job satisfaction is moderate and positive (r=0,467), between organizational climate and commitment is moderate and positive (r=0,430), the between organizational climate and burnout is moderate and positive (r= -0,325), between the organizational climate and trust is moderate and positive (r=0,408), between the organizational climate and motivation is strong and positive (r=0,525) finally between the organizational climate and job performance is moderate and positive (r=0,358). Keywords: Organizational Climate, School Climate, Organizational Factor, Meta-Analysis, Teacher, Educational Institutions