Farklı azot dozları ve uygulama dönemlerinin ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) verim ve verim öğelerine etkisi

Abstract

Bu çalışma, 2020 yılında Kırşehir kuru koşullarında azot dozlarının (0, 3, 6, 9, 12 ve 15 kg/da N) ve uygulama dönemlerinin (%100 ekim dönemi, %50 ekim-%50 çapa dönemi, %100 çapa dönemi) yağlık ayçiçeğinde verim ve verim unsurlarına etkilerini tespit etmek amacıyla yürütülmüştür. Çalışma tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüş ve çıkış süresi (gün), çiçeklenme süresi (gün), olgunlaşma süresi (gün), bitki boyu (cm), bitki gövde kalınlığı (mm), tabla çapı (cm), yaprak sayısı (adet/bitki), 1000 tane ağırlığı (g), tane iç-kabuk oranı (%), tane yağ oranı (%), tablada toplam, dolu, boş tane sayısı (adet/tabla), tablada dolu-boş tane oranı (%), bitkide tane verimi (g/tabla), tane verimi (kg/da), yağ verimi (kg/da) ve hasat indeksi (%) incelenmiştir. Denemeden elde edilen sonuçlara göre azot dozu ve uygulama dönemlerinin yaprak sayısı dışında incelenen tüm parametrelerde etkisi istatistiksel anlamda önemli bulunmuştur. Ayrıca çıkış süresi, bitki gövde kalınlığı, 1000 tane ağırlığı, tane yağ oranı, boş tane sayısı, tablada dolu-boş tane oranı, bitkide tane verimi, tane ve yağ verimi azot uygulama dönemleri × dozları interaksiyonundan istatistiksel anlamda etkilenmiştir. Azot doz artışı verim parametrelerinde olumlu etki sağlamasına rağmen en erken çıkış (19.33 gün), çiçeklenme (85.33 gün), olgunlaşma süresi (141.22 gün), en fazla tane iç-kabuk oranı (%73.00), en yüksek tane yağ oranı (%48.74) kontrol (0 kg/da N) uygulamasından elde edilmiştir. Azot uygulama dönemleri ve azot doz uygulamalarına göre en yüksek tane (256.42 kg/da) ve yağ verimi (122.84 kg/da) %50 ekim-%50 çapa döneminde 9 kg/da azot uygulamasından elde edilmiştir.

This study was conducted to determine the effects of nitrogen doses (0, 3, 6, 9, 12 and 15 kg da-1) and application periods of nitrogen (100% sowing, 50% sowing-50% hoe period and 100% hoe period) on yield and yield components of sunflower under Kırşehir arid conditions in 2020. Experiment was carried out in randomized blocks design in split plot arrangement with three replications, and emergence, flowering and maturity time (day), plant height (cm), stem thickness (mm), head diameter (cm), leaf number (piece plant-1), 1000 grain weight (g), seed kernel ratio (%), crude oil ratio (%), total, full and empty grain number in table, empty grain ratio (%), plant seed yield (table g-1), seed yield (kg da-1), oil yield (kg da-1) and harvest index (%) were determined. According to the results, the effect of nitrogen doses and application periods on all parameters examined except the number of leaves were found to be statistically significant. In addition, emergence period, plant stem thickness, 1000 grain weight, grain oil ratio, empty grain number, full-empty grain ratio in the table, plant grain yield, grain and oil yield were statistically affected by nitrogen application periods × nitrogen doses interaction. Although nitrogen dose increase has a positive effect on yield parameters, the earliest emergence (19.33 days), flowering (85.33 days), ripening period (141.22 days), the highest seed kernel ratio (73.00%), the highest seed oil ratio (48.74%) control (0 kg da-1 N) application. According to nitrogen application periods and nitrogen doses applications, the highest seed (256.42 kg da-1) and oil yield (122.84 kg da-1) were obtained from 9 kg da-1 nitrogen application in 50% sowing-50% hoe period.