Farklı ekim zamanı ve sıra üzeri mesafelerinin ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) yağ oranı, verim ve verim öğeleri üzerine etkileri

Abstract

Araştırma farklı ekim zamanı ve sıra üzeri mesafelerin hibrid ayçiçeği çeşidinde bitkisel özelliklere, tohum ve ham yağ verimine etkilerinin belirlenmesi amacıyla Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi deneme tarlalarında tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak 2013 yılında yürütülmüştür. Ana parsellere 15 gün arayla 3 farklı ekim zamanı (01 Nisan, 15 Nisan ve 30 Nisan), alt parsellere ise 4 farklı sıra üzeri mesafeler (20, 30, 40 ve 50 cm) tesadüfen yerleştirilmiştir. Çalışmada çiçeklenme tarihi (gün), fizyolojik olum (gün), bitki boyu (cm), tabla çapı (cm), bin dane ağırlığı (g), iç-kabuk oranı (%), hasat indeksi (%), bitki verimi (g/bitki), tohum verimi (kg/da), ham yağ içeriği (%), protein içeriği (%) ve yağ verimi (kg/da) incelenmiştir. Çalışma sonucunda erken ekim (1 Nisan) bin dane ağırlığı (51.63 g), ham yağ oranı (%51.63), hasat indeksi (%68.99) ve iç oranı (%69.61) bakımından en yüksek değerler elde edilirken ikinci ekim tarihi 15 Nisan ekiminden ise en yüksek tabla çapı (13.80 cm), bitki tane verimi (27.04 g), dane verimi (123.00 kg/da) ve yağ verimi (60.99 kg/da) elde edilmiştir. Sıra üzeri mesafeler daraldıkça artan bitki popülasyonu nedeniyle daha yüksek bitki boyu (94.18 cm), yağ oranı (%51.07), verim (130.30 kg/da) ve ham yağ verimi (66.27 kg/da) elde edilmiştir. Sonuç olarak tohum ve ham yağ verimi dikkate alındığında 15 Nisan tarihli ekim ve 20 cm sıra üzeri mesafe ile 174.91 kg/da tohum ve 89.50 kg/da ham yağ verimi sağlamıştır. Kırşehir ekolojisine benzer koşullar için ekim tarihinin Nisan ayının ikinci haftası ve sıra üzeri mesafenin ise 20 cm olması önerilmektedir.

The study was carried out to determine the effects of different sowing time and inter row spacing on plant characteristics, seed and crude oil yield of hybrid sunflower cultivar in 2013. The trial was conducted using a randomized complete block as a split plot design with three replicates in Kırşehir Ahi Evran University trial fields. The field trials were included three sowing times (01 April, 15 April and 30 April) were placed on the main plots by 15 days intervals, and four intra row spaces (20, 30, 40 and 50 cm) were placed randomly on the split plot. In the study, flowering date, maturity date, plant height, head diameter, 1000 seed weight, kernel-hull ratio, harvest index, plant yield, seed yield, crude oil content, protein content and oil yield were investigated. As a result of the study, early sowing time (April 1) had the highest thousand grain weight (51.63 g), crude oil content (51.63%), harvest index (68.99%) and kernel rate (69.61%) while the second planting date on April 15 planting had the highest table diameter (13.80 cm), plant grain yield (27.04 g), grain yield (123.00 kg/da) and oil yield (60.99 kg/da). Narrowing the intra row spacing cause to increase in plant population which led to a significant increase plant height (94.18 cm), oil ratio (51.07%), yield (130.30 kg/da) and crude oil yield (66.27 kg/da). It was concluded that the highest seed yield (174.91 kg/da) and crude oil yield (89.50 kg/da) were determined from 15 April sowing and 20 cm inter row spacing. So second week of April sowing and 20 cm intra row space should be recommended for similar conditions of Kırşehir ecology.