Hazır Beton üretimi yapan işletmelerin etkinliklerinin veri zarflama yöntemiyle belirlenmesi (Kırşehir, Nevşehir, Kırıkkale illeri örneği )

Abstract

Bu çalışmada Kırşehir, Kırıkkale ve Nevşehir illerinde hazır beton üretimi yapan 18 adet tesisin veri zarflama analizi (VZA) yöntemiyle etkinlik düzeyleri hesaplanmıştır. Birden fazla girdi ve çıktı kullanılarak aynı tür karar verme birimlerinin etkinlik düzeylerinin hesaplanmasında kullanılan veri zarflama analizinde amaç en az girdiyle en fazla çıktıyı üreten girdi-çıktı bileşimini bulmaktır. Parametrik olmayan bir yöntem olan veri zarflama analizi göreli etkinliğin belirlenmesinde oldukça geniş yer bulmuş yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Etkin olmayan tesislerin etkin hale gelebilmeleri için girdi-çıktı değerlerinde etkin durumda olan tesislere göre ne kadar iyileştirme yapmaları gerektiği belirlenmiştir. Çalışma 2019 yılına ait yıllık veriler ele alınarak incelenmiştir. Coğrafi özellikler, sosyo ekonomik yapı, gelişmişlik düzeyleri ile nüfus ve demografi ile sosyo ekonomik yapı dikkate alındığında benzer iller olan Kırşehir, Kırıkkale ve Nevşehir illeri kümelenmiştir. Girdi değerleri olarak; elektrik tüketimi, çalışan kişi sayıları ile hazır beton üretim kapasitesi, çıktı değerleri olarak; hazır beton üretim miktarı, hazır beton satış değeri ve 1 tonun satış değeri analiz edilmiştir. Etkinlik düzeyi hesaplanmasında girdi ve çıktı odaklı Charnes, Cooper, Rhodes (CCR) ve Banker, Charnes, Cooper (BCC) modelleri kullanılmıştır. Analiz sonucunda Charnes, Cooper, Rhodes (CCR) modeline göre 11 tesis etkin çıkmazken Banker, Charnes, Cooper (BCC) modeline göre 9 tesis etkin çıkmamıştır. Etkinliği en yüksek iki tesis C1 ve C6 tesisleri olurken, etkinliği en düşük iki tesis A4 ve B3 tesisleri olmuştur.

In this study, the efficiency levels of 18 facilities producing ready-mixed concrete in Kirsehir, Kırıkkale and Nevsehir provinces were calculated using the data envelopment analysis (DEA) method. The purpose of data envelopment analysis, which is used to calculate the efficiency levels of the same type of decision-making units by using more than one input and output, is to find the input-output combination that produces the most output with the least input. Data envelopment analysis, which is a non-parametric method, is a widely used method in determining relative efficiency. It has been determined how much improvement in the input-output values of the inactive facilities in order to become effective compared to the active facilities. The study was researched by considering the annual data of 2019. When the geographical features, socio-economic structure, development levels, population and demographics and socio-economic structure are taken into account, the similar provinces of Kirsehir, Kırıkkale and Nevsehir are clustered. As input values; electricity consumption, number of employees and ready-mixed concrete production capacity as output values; ready mixed concrete production amount, ready mixed concrete sales value and 1 ton sales value were analyzed. Input and output oriented Charnes, Cooper, Rhodes (CCR) and Banker, Charnes, Cooper (BCC) models were used to calculate the efficiency level. As a result of the analysis, 11 facilities were not found to be effective according to the Charnes, Cooper, Rhodes (CCR) model, while 9 facilities were not effective according to the Banker, Charnes, Cooper (BCC) model. While the two facilities with the highest efficiency were facilities C1 and C6, the two facilities with the lowest efficiency were facilities A4 and B3.