Kırşehir Ahi Evran Camii süslemeleri

Abstract

Kırşehir'in merkezinde, Ahi Evran caddesinde yer alan Ahi Evran Cami'nin yapımı 1277 yılında başlamıştır. Yapı türbe olarak ters T şeklinde, iki eyvanlı ve üstü kubbeli olarak inşa edilmiştir. Bu çalışmada, Selçuklu dönemine ait, yapımına 14. yüzyılda başlanmış olan Ahi Evran Cami'nin mimarisi, iç ve dış mekânının süslemeleri ayrıntılı olarak fotoğraf ve çizimlerle desteklenerek incelenmiştir. Cami süsleme açısından zengin olmasına rağmen herhangi bir çalışma yapılmamış olması bu çalışmanın planlanmış olmasının amaçlarından biridir. Selçuklu döneminin kültür ve sanatını yansıtan cami, Selçuklu Devri'nin son dönemlerine denk gelmektedir. İçerisinde bulunan, günümüzde okuma odası olarak kullanılan misafirhanesinden dolayı Zaviyeli olarak adlandırılan camiler grubunda da incelenmektedir. Bu özellik Beylikler Döneminde de görülmektedir. Ama eser Selçuklu Devri mimarisinin özelliklerini taşıdığı için Selçuklu Devri mimarisine aittir. Kalemişi tekniği süslemelerin yoğun olarak kullanıldığı camide süslemeler, genellikle yaprak motifleri, sap çıkmaları gibi bitkisel motiflerden, hatayi grubuna dâhil olan penç motifinden ve rumi motiflerinden oluşturulmuştur. Taş süslemenin nadiren görüldüğü camide, süslemede sarı ve siyah renkli taşların oyularak kullanıldığı görülmektedir. Süslemeleri yıldız ve zencerek gibi geometrik motiflerden oluşturulmuştur. Ahi Evran Cami'nin süslemeleri ve belli kısımları önemli ölçüde değişime ve tahribata uğramıştır. Bazı bölümlerde süsleme kompozisyonlarının değiştirildiği görülürken, bazı bölümlerde ise tamamen silindiği görülmektedir. Değişime uğramalar süslemeler ile sınırlı kalmayıp mihrap, minber ve vaaz kürsüsünde de etkili olmuştur. Bu unsurlar değiştirilip yerlerine aslını yansıtmayıp sonradan inşa edilmiş olanlar yerleştirilmiştir. Tarihi ve mimarisi bakımından önemli yapılarımızdan olan Ahi Evran Cami'nin süslemelerinin bakım ve onarımlarının zamanında yapılarak bizden sonraki kuşaklara aktarılması sorumluluğumuz ve görevimiz olmalıdır. Anahtar Kelimeler: Selçuklu Dönemi, Ahi Evran Cami, Kalemişi Tekniği, Zaviyeli Cami, Süsleme.

The construction of Ahi Evran Mosque in Ahi Evran Street in the center of Kırşehir started in 1277.The structure was built as an inverted T-shaped, two-iwaned and over domed as a tomb. In this study, the architecture, interior and exterior decoration of Ahi Evran Mosque, which was started in the 14th century belong to Seljuk period was studied in detail and supported with photographs and drawings. Although the mosque is rich in decoration, it is one of the aims of this study to be planned. The mosque reflecting the culture and art of the Seljuk period corresponds to the last periods of the Seljuk period. The mosque is called Zaviyeli because of the guest house which is used as a reading room. This feature is also seen in the Principality Period. However, the work belongs to the Seljuk period architecture as it carries the characteristics of the Seljuk Period architecture. Ornaments in the mosque, where work of chisel technique ornaments are used intensively, are generally made of leaf pattern, herbal pattern, panj pattern and rumi pattern.In the mosque where stone ornament is rarely seen, it is seen that yellow and black stones are carved in the decoration. Decorations are made of geometric motifs such as stars and guilloche. The decorations and parts of the Ahi Evran Mosque have undergone significant changes and destruction. In some spaces, it is seen that ornament compositions are changed, while in some spaces it is completely ruled out. Alterations were not limited to ornaments, but were also influential in the altar of the mihrab, minbar and sermon desk. These elements were replaced and the ones that were built later were not reflected the originals. It should be our responsibility and duty to carry out the maintenance and repair of the ornaments of the Ahi Evran Mosque in time and transferred to the next generations, which is one of our important structures in terms of history and architecture. Key Words: Seljuk Period, Ahi Evran Mosque, Work Of Chisel Technique, Zaviyeli Mosque, Ornament