Naht sanatının günümüzdeki temsilcileri ve çeşitli uygulamalar

Abstract

Naht sanatı, genel olarak hat yazısının kıl testere kullanarak ahşap, metal ya da sedef malzeme üzerine uygulanmasıdır. Naht sanatı, oygu ya da kıl testere işi olarak da adlandırılmaktadır. Geçmişte meydana gelen sel ve yangınlar ahşap malzeme üzerine uygulanan naht sanatına ait eserlerin zarar görmesine ya da yok olmasına neden olmuştur. Geleneksel sanatlarımızdan hat, tezhip, minyatür, ebru gibi sanatlar günümüzde yaygın bir şekilde öğretilerek birçok eser ortaya koyulmaktadır ancak naht sanatının bu sanat dallarına göre unutulmaya yüz tutmuş bir sanat olduğu gözlemlenmektedir. Bu çalışma ile naht sanatının bütün incelikleri ile tanıtılması ve gelecek nesillere aktarılması amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırması gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın katılımcılarını, naht sanatını akademik ve sanatsal olarak gerçekleştiren ve resim, grafik, hat, tezhip, minyatür gibi birçok sanat dalını bünyelerinde barındıran Prof. Dr. Mehmet Zeki KUŞOĞLU ve icazetli öğrencisi görsel sanatlar öğretmeni Mesut DİKEL oluşturmaktadır. Araştırmada katılımcılar ile görüşmeler yapılmış, süreç içerisinde sanatsal incelikleri gözlemlenmiş ve elde edilen veriler betimsel olarak analiz edilmiştir. Ayrıca Mesut DİKEL hoca ile naht sanatı meşk edilmiş, Mesut DİKEL hocanın hüsn-i hat alanındaki tasarımlarından oluşan vav kreasyonu araştırmacı tarafından ilk defa ahşap oygu olarak gerçekleştirilmiş ve sanal sergi olarak sunulmuştur. Ayrıca dünyadaki sanal İslam sanatları müzeleri gezilerek bu müzelerde sergilenen naht sanatı ile ilgili örneklere, sanatçıların yaşam öykülerine, mesleki deneyimlerine ve öne çıkan eserlerine yer verilmiştir. Naht sanatının ön plana çıkarılması ve gelecek nesiller tarafından tanınır hale gelmesi adına değerlendirme ve önerilerde bulunulmuştur.

Naht art is generally the application of calligraphy on wood, metal or mother-of-pearl material using a jigsaw. It is also called as carving or jigsaw work. Floods and fires in the past have caused damage or destruction of the works of naht art applied on wooden materials. Arts such as calligraphy, illumination, miniature, marbling are widely taught today and many works are produced, but it is observed that the art of naht is an art that has sunk into oblivion compared to these art fields. In this study, it is aimed to introduce the art of naht with all its subtleties and to transfer it to future generations. In the study, action research method, one of the qualitative research methods, was carried out. The participants of the research are Prof. Mehmet Zeki KUŞOĞLU, who performs the art of naht academically and artistically and many other art branches such as painting, graphics, calligraphy, illumination, miniature, and his licensed student, visual arts teacher Mesut DİKEL. In the research, interviews were held with the participants, their artistic subtleties were observed in the process and the data obtained were analyzed descriptively. In addition, the art of naht was practiced with Mesut DİKEL, and the waw creation, consisting of Mesut DİKEL's designs in calligraphy, was performed for the first time by the researcher as wood carving and presented as a virtual exhibition. Virtual Islamic arts museums all around the world were visited and examples of naht art exhibited in these museums, the life stories of the artists, their professional experiences and prominent works were included as well. Evaluations and suggestions were submitted in order to bring the art of naht to the fore and to be recognized by future generations.