Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik inanç ve motivasyonları

Abstract

İnsan duyuşsal özellikleri ile var olan bir varlıktır. İnanç ve motivasyon ise insanın duyuşsal özellikleri arasında yer almaktadır. İnsan yaşamına farklı şekillerde etkisi olan inanç ve motivasyon, bireyin öğrenmesi dolayısıyla kendini ve dünyayı, içinde yaşadığı toplumu, çevresini tanıması üzerinde de etkilidir. Bireyin kendini ve içinde yaşadığı toplumu, çevresini tanımasında önemli rolü olan derslerden biri de sosyal bilgiler dersidir. Bununla birlikte sosyal bilgiler dersi bireyin içinde yaşadığı çağı yakalayabilmesini, kendini geliştirebilmesini ve etkin bir vatandaş olmasını hedeflemektedir. Öğrencilerin inanç ve motivasyonları öğrenme hedeflerini etkilemektedir. Araştırma sosyal bilgiler dersinin bireyin yaşamına olan katkısı ve öğrenme ile inanç ve motivasyon arasındaki ilişki dikkate alındığında, öğrencilerin bu derse ilişkin inanç ve motivasyon düzeylerini ortaya koyması açısından önem taşımaktadır. Bu bağlamda araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik inanç ve motivasyon düzeyini belirlemektir. Araştırmada nicel araştırma modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2022-2023 yılı eğitim ve öğretim yılının ikinci döneminde Bursa ilinin üç farklı ilçesinde 9 devlet ve 9 özel ortaokul olmak üzere toplamda 18 ortaokulda öğrenim görmekte olan 5., 6. ve 7. sınıf düzeyindeki 4569 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Uygun örnekleme yöntemi ile belirlenen bu ortaokullarda öğrenim gören öğrencilere Kişisel Bilgi Formu, Öztürk, Akyürek Tay, Ergül ve Tay (2023) tarafından geliştirilen Sosyal Bilgiler Dersi İnanç Ölçeği ve Gömleksiz ve Kan (2012) tarafından geliştirilen Sosyal Bilgiler Dersi Motivasyon Ölçeği uygulanmıştır. Araştırma verilerinin analizi sürecinde parametrik hipotez testleri kullanılmıştır. Öğrencilerin sosyal bilgiler dersi inanç ölçeği ve sosyal bilgiler dersi motivasyon ölçeği puanlarının ikili gözenekli değişkenlere göre incelenmesinde bağımsız t-testi, üç ve daha fazla gözenekli değişkenlere göre incelenmesinde ANOVA, anlamlı farklılığın kaynağı için Tukey testi kullanılmıştır. Bunun yanında sosyal bilgiler dersi inanç ölçeği ve sosyal bilgiler dersi motivasyon ölçeği puanları arasındaki ilişkinin hesaplaması için Pearson Momentler Korelasyon Katsayısı (r) kullanılmıştır. Ayrıca, değişkenlerin yordama düzeylerini tespit edebilmek amacıyla Regresyon Analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin sosyal bilgiler dersine yönelik inanç ve motivasyon düzeylerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin sosyal bilgiler dersi inanç düzeyleri ile sınıf düzeyi ve okulların bulunduğu ilçelerin sosyo-ekonomik yapısı değişkenleri arasında anlamlı bir farklılık bulunurken; cinsiyet, anne-baba eğitim durumu ve okul türü değişkenleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Öğrencilerin sosyal bilgiler dersi motivasyon düzeyleri ile sınıf düzeyi, anne eğitimi, baba eğitimi, okulun bulunduğu ilçenin sosyo-ekonomik yapısı ve okul türü değişkenleri arasında anlamlı bir farklılık olduğu, ölçeğin önemseme ve dışsal motivasyon alt boyutlarında cinsiyetin etken bir değişken olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın bir diğer sonucuna göre öğrencilerin sosyal bilgiler dersine ilişkin inançları ile sosyal bilgiler dersine ilişkin motivasyonları arasında orta seviyede pozitif yönde bir ilişki olduğu bulunmuştur. Bununla birlikte, öğrencilerin sosyal bilgiler dersine yönelik inançlarının sosyal bilgiler dersine ilişkin motivasyonlarının anlamlı bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: İlişkisel Tarama, İnanç, Motivasyon, Ortaokul Öğrencileri, Sosyal Bilgiler Dersi

Human beings exist with a range of sensory characteristics, among which belief and motivation play crucial roles. These factors not only influence various aspects of human life but also significantly affect an individual's ability to learn, thereby shaping their understanding of themselves, the society they live in, and their immediate environment. One of the principal academic subjects instrumental in shaping an individual's understanding of their socio-cultural and individual context is social studies. This course aims to enable individuals to comprehend the times they live in, foster self-development, and become active citizens. Students' beliefs and motivations influence their learning objectives. Given the role of social studies in contributing to an individual's life and the relationship between learning, belief, and motivation, it becomes imperative to assess the levels of belief and motivation that middle school students have toward this subject. In this context, the aim of the study is to determine the levels of belief and motivation among middle school students with respect to social studies. In this study, a quantitative research approach was adopted, specifically utilizing survey research. The study sample comprised 4,569 middle school students from fifth, sixth, and seventh grades. These students were enrolled in a total of 18 middle schools-9 public and 9 private-in three separate districts within the city of Bursa for the second semester of the 2022-2023 academic year. Data collection was conducted using three distinct instruments: a Personal Information Form, the Social Studies Belief Scale developed by Öztürk, Akyürek Tay, Ergül, and Tay in 2023, and the Social Studies Motivation Scale developed by Gömleksiz and Kan in 2012. Convenience sampling technique was employed to identify the schools where the study's instruments were administered to the student participants. In the process of analyzing the research data, parametric tests were employed. To examine variations in the scores of the Social Studies Belief Scale and the Social Studies Motivation Scale based on dichotomous variables, an independent t-test was used. For variables with three or more categories, an Analysis of Variance (ANOVA) was conducted, and the Tukey test was applied to identify the sources of significant differences. Additionally, the Pearson Product-Moment Correlation Coefficient (r) was employed to calculate the relationship between scores on the Social Studies Belief Scale and the Social Studies Motivation Scale. Furthermore, regression analysis was carried out to ascertain the predictive power of the variables under study. The study found that students exhibit high levels of belief and motivation towards their social studies courses. While significant differences were observed in students' levels of belief in social studies based on variables including grade level and the socio-economic composition of the districts where schools are located, no significant differences were discerned when considering variables including gender, parental educational attainment, and type of school. As for the students' motivation levels in social studies, significant differences were found in relation to grade level, maternal and paternal educational attainment, the socio-economic framework of the district in which the school is located, and the type of school. Additionally, gender was identified as a contributing variable in the sub-dimensions of valuing and extrinsic motivation. Another key finding of the research is the moderate positive correlation between students' beliefs and motivations concerning social studies. Furthermore, it was concluded that students' beliefs about social studies serve as a significant predictor of their motivation towards the subject. Keywords: Survey Research, Belief, Motivation, Middle School Students, Social Studies Course