Ortaokul öğrencilerinin STEM alanlarına yönelik meslek ilgileri ile öğretmenlerin STEM tutumları ve özyeterlikleri arasındaki ilişki

Abstract

Teknoloji ve endüstrinin büyük bir hızla değiştiği ve geliştiği günümüzde eğitim ile ilgili en önemli sorunlardan ikisi gelecek nesillerin nasıl yetiştirileceği ve kariyer tercihlerinin ne olacağıdır. Bu nedenle ortaokul öğrencilerinin STEM alanlarına yönelik meslek ilgilerini etkileyen faktörlerin incelenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu noktadan hareketle bu çalışmada ortaokul öğrencilerinin STEM alanlarına yönelik meslek ilgileri üzerinde öğretmen kaynaklı faktörlerin (tutum, özyeterlik) etkisi incelenmiştir. Nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli, tarama modeli çeşitlerinden de ilişkisel tarama deseni kullanılan bu çalışmada ortaokul öğrencilerin STEM kariyer ilgileri, matematik ve fen bilimleri öğretmenlerinin STEM eğitimine yönelik tutumları ve STEM uygulamaları öz yeterlikleri üzerinde etken olabilecek değişkenler ayrı ayrı incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Kırşehir ilindeki ortaokullarda; öğrenim görmekte olan 421 ortaokul öğrencisi ve görev yapmakta olan 160 matematik ve fen bilimleri öğretmeni oluşturmaktadır. Veri toplama sürecinde öğrenciler için Koyunlu Ünlü, Dökme ve Ünlü (2016) tarafından Türkçe'ye uyarlanmış olan Fen, Teknoloji, Matematik ve Mühendislik Mesleklerine Yönelik İlgi Ölçeği, öğretmenler için ise İnam (2020) tarafından geliştirilmiş olan, STEM Tutum Ölçeği ve Yaman, Özdemir ve Akar Vural (2018) tarafından geliştirilmiş olan STEM Uygulamaları Öğretmen Özyeterlilik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde hem betimsel analizler hem de tek yönlü varyans analizi ANOVA ve bağımsız gruplar için t-testi kullanılmıştır. Ayrıca öğrencilerin STEM kariyer ilgilerinin, öğretmenlerin STEM tutumu ve STEM uygulamaları öz yeterliği tarafından yordanması ile ilgili doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar, öğrencilerin STEM meslek alanlarına yönelik ilgi düzeylerinin olumlu yönde olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin STEM kariyer ilgilerinin, cinsiyet, sınıf düzeyi, okul öncesi eğitim alma durumu, baba eğitim düzeyi ve ailenin aylık gelir durumuna göre anlamlı olarak farklılaştığı belirlenmiştir. Öğretmenlerin ise genel olarak STEM tutumlarının ve STEM uygulamaları öz yeterliklerinin olumlu olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin STEM kariyer alanlarına ilgileri ile öğretmenlerin STEM tutumları arasında pozitif yönlü düşük düzeyli ve STEM uygulamaları özyeterlikleri arasında orta düzeyli anlamlı ilişkiler oluşmuştur. Öğrencilerin STEM meslek alanlarına yönelik ilgilerinin artırılması için ilgili paydaşlara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Two of the most important problems of the century we live in the history of humanity, in which we witness the rapid changes in technology and industry, are how to raise future generations and what their career choices will be. For this reason, it is of great importance to examine the factors that affect secondary school students' career interests in STEM fields. From this point of view, in this study, the effect of teacher-based factors (attitude, self-efficacy) on secondary school students' professional interests in STEM fields was examined. In this study, in which the survey model, which is one of the quantitative research methods, and the relational survey design, which is one of the survey model types, are used, the variables that may affect the STEM career interests of secondary school students, the attitudes of mathematics and science teachers towards STEM education, and STEM practices self-efficacy were examined separately. The sample of the research is in secondary schools in Kırşehir province in the 2021-2022 academic year; It consists of 421 secondary school students studying and 160 mathematics and science teachers working. In the data collection process, the Interest Scale for Science, Technology, Mathematics and Engineering Professions adapted to Turkish by Koyunlu Ünlü, Dökme and Ünlü (2016) for students, and the STEM Attitude Scale developed by İnam (2020) for teachers and Yaman, Özdemir and Akar Vural (2018) STEM Applications Teacher Self-Efficacy Scale was used. In the analysis of the data, both descriptive analyzes and one-way analysis of variance ANOVA and t-test for independent groups were used. In addition, a linear regression analysis was conducted on the prediction of students' STEM career interests by teachers' STEM attitude and STEM practices self-efficacy. The results show that the level of interest of students towards STEM professions is positive. It was determined that students' STEM career interests differed significantly according to gender, grade level, pre-school education status, father's education level and monthly income of the family. It was determined that teachers' STEM attitudes and STEM practices self-efficacy were generally positive. There was a positive low-level relationship between students' interest in STEM career fields and teachers' STEM attitudes, and a moderately significant relationship between STEM practices self-efficacy. Suggestions were made to the relevant stakeholders in order to increase the students' interest in STEM professions.