Osmanlı'dan cumhuriyet'e bir müteşebbis örneği: Nuri Demirağ

Abstract

Nuri Demirağ, Sivas'ın Divriği ilçesinde doğdu. Babasının ölümünün ardından çocukluğunu annesi ile birlikte geçirdi. Nuri, çalışkan ve zeki bir öğrenciydi. Ziraat Bankası'nın yapmış olduğu memurluk sınavına başvurdu ve bu sınavı kazandı. Sivas'ın önce Kangal daha sonra Zara ilçesinde görev yaptı. Sonraki yıllarda görevine İstanbul'da devam eden Nuri Bey mali müfettişliğe kadar yükseldi. Osmanlı Devleti'nin son dönemlerine geldiğimizde başken olan İstanbul'da azınlıkların taşkınlıklarının artması ile 1918'de mesleğinden istifa etti. Nuri Bey devlet memurluğu görevinden istifa ettikten sonra 1918'de kazandığı bir miktar para ile sigara kağıdı imalatı işine girişti. Ürettiği sigara kağıdının adını "Türk Zaferi" koydu. Nuri Bey tecrübe kazandığı bu işin ardından Cumhuriyet döneminde yerli sermayenin gelişmesi için devletin yapacağı ihalelerde Türklere öncelik verme politikası ile demiryolu ihalelerini cüz'i miktarlara aldı ve demiryolu işinden büyük paralar kazandı. Demiryolları inşaatlarindaki başarılarından dolayı kendisine Atatürk tarafından "Demirağ" soy ismi verildi. Nuri Demirağ demiryolu yapımından elde ettiği kazanç ile ülkenin ihtiyaçları doğrultusunda yatırımlara girişti. Birçok inşaat işinin ardından hayali olan havacılık alanında teşebbüse geçerekTürkiye'nin ilk sivil havacılığını başlattı. Sadece kendisine aitsermayesi ile Türk yapımı uçaklar üretti. Ayrıca Türk gençlerinden pilot ve mühendisler yetiştirmek için okullar kurdu ve bu okullarda birçok mühendis ve pilotun eğitilmesini sağladı. Girişimleri esnasında devletten umduğu desteği göremeyen Demirağ bir müddet sonra iflasa sürüklendi. Mülkiyeti kendisine ait olan birçok yatırımı kamulaştırıldı. Tüm bu olaylardan sonra Demirağ Milli Kalkınma Partisi'ni kurarak siyasete atıldı. Böylece Türkiye'de ilk kez çok partili hayata geçildi. Girdiği seçimlerde istediği başarıyı sağlayamayan Demirağ daha sonraki yıllarda Demokrat Parti'den milletvekili seçildi. Siyasi hayatında liberal ekonomiyi savunan Demirağ bu konuda birçok çalışmalar yaptı. 13.11.1957'de vefat eden Nuri Demirağ Türk tarihine önemli bir müteşebbis örneği olarak geçti.

Nuri Demirağ was born in Divriği District of Sivas. After his father's death, he spent his childhood with his mother. Nuri was a hardworking and intelligent student. He applied for the civil service exam conducted by the Agricultural Bank and won this exam. He served first in Kangal and then in Zara district. Nuri Bey, who continued in his post in Istanbul in the following years, rose to the position of financial inspector. He resigned from his profession in 1918 with the increase in the flooding of minorities in Istanbul, which was the capital when we arrived in the last periods of the Ottoman Empire. After Nuri Bey resigned from his position as a civil servant, he entered the business of manufacturing cigarette paper with a sum of money that he earned in 1918. He called the cigarette paper he produced "Turkish victory". After this work, where Nuri Bey gained experience, he took the railway tenders to the amounts and made a lot of money from the railway business with the policy of prioritizing the Turks in the tenders that the state would make for the development of domestic capital during the Republican period. Because of his achievements in the construction of Railways, he was given the surname "Demirag" by Atatürk. Nuri Demıragmadeinvestments in linewiththeneeds of thecountrywiththemoney he earnedfromtheconstruction of therailway. After a lot of constructionwork, he startedTurkey'sfirstcivilaviationbyenteringintoinvestments in thefield of Aviation, which is imaginary. ItproducedTurkish-madeaircraftonlywithitsowncapital. He alsoestablishedschoolstotrainpilotsandengineersfromTurkishyouthandprovidedtraining of manyengineersandpilots in theseschools. Later, Demirag, unabletogetthesupport he wantedfromthestate, wasdraggedintobankruptcy. Many of his investments, whosepropertybelongedto his ownperson, werenationalized. Afteralltheseevents, DemiragwasthrownintopoliticsbyfoundingtheNational Development Party. Thus, forthefirst time in Turkey, multi-party life wasstarted. Demirag, whocould not achievethesuccess he wanted in theelections he entered, waselected as a deputyfromtheDemocraticParty in lateryears. Demirag, whodefendedthe liberal economy in his political life, has done a lot of work on thisissue. Nuri Demırag, whodied on 13.11.1957, passed on Turkishhistory as an importantexample of an entrepreneur.