Seyyid Mehmed Lutfi'nin Terceme-i Nasîhatü'l-mülûk'ı (İnceleme-metin)

Abstract

Kaynağını İslam dininden alan nasihatname türü metinler Arap, Fars ve Türk edebiyatında oldukça ilgi görmüştür. Türklerin İslam'ı kabulünden sonra bu türde telif ve tercüme birçok eser kaleme alınmıştır. Nasihatnameler insanı iyiye, güzele ve doğruya teşvik eden, bireylerin kötülüklerden kaçınmalarını öğütleyen eserlerdir. Şairler bu tür eserlerde, kişiye Kur'an ahlâkını öğütlerken aynı zamanda toplumun örf ve âdetlerine uygun nasihatlerde bulunmaktadır. Nasihatnameler bu bakımdan dinî-ahlâkî ve didaktik özellik taşımaktadır. Daha çok toplumların kırılma dönemlerinde yazımına rağbet edilen bu tür metinlerde toplumu iyileştirme amacı güdülmektedir. Aynı zamanda sultanlar ve devlet adamları için yazılan ahlâkî eserler de mevcuttur. İmam-ı Gazzâlî'nin Nasîhatü'l-Mülûk isimli eseri, nasihatname türünün yanı sıra siyasetname türüne de örnek olabilecek bir eserdir. Gazzâlî, Büyük Selçuklu hükümdarına ithaf ettiği eserinde, ideal bir devlet adamında olması gereken hasletlere değinir. Farsça olarak telif edilen eser oldukça rağbet görmüş, başta Türkçe olmak üzere birçok dile tercüme edilmiştir. Eserin Türkçe tercümelerinden biri de XIX. asırda yaşamış olan Seyyid Mehmed Lutfî tarafından yapılmıştır. Hayatı hakkında fazla bir bilgi bulunmayan yazar, eseri XIX. asrın etkili sadrazamlarından Hüsrev Paşa'nın isteğiyle tercüme etmiştir. Bu çalışmada nasihat ve siyaset kavramlarına değinilmiş, İmâm-ı Gazzâlî ile Seyyid Mehmed Lutfî'nin hayatları ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Terceme-i Nasîhatü'l-Mülûk isimli eser şekil ve muhteva yönünden incelendikten sonra gerekli tespitler ortaya konulmuştur.

Advice type texts, which take their source from the religion of Islam, have attracted a lot of attention in Arabic, Persian and Turkish literature. After the Turks accepted Islam, many works of this type were written. Advices are works that encourage people to do good, beautiful and truth, and advise individuals to avoid evil. In such works, poets not only advise the morals of the Qur'an, but also give advice in accordance with the customs and traditions of the society. Advices have religious-moral and didactic features in this respect. It is aimed to improve the society in such texts, which are preferred to be written during the breaking periods of societies. There are also moral works written for sultans and statesmen. Imam-i Gazzâlî's work named Nasîhatü'l-Mülûk is a work that can be an example of the type of politics as well as the advice type. In his work dedicated to the Great Seljuk ruler, Ghazali mentions the qualities that an ideal statesman should have. The work, which was copyrighted in Persian, was very popular and was translated into many languages, especially Turkish. One of the Turkish translations of the work is XIX. It was built by Seyyid Mehmed Lutfi, who lived in the 16th century. The author, who does not have much information about his life, his work XIX. It was translated at the request of Hüsrev Pasha, one of the influential grand viziers of the century. In this study, the concepts of advice and politics are mentioned, and the lives and works of Imam-i Gazzâlî and Seyyid Mehmed Lutfî are included. The work named Terceme-i Nasîhatü'l-Mülûk has been examined and necessary determinations have been made.