Sosyal bilgiler öğretmenleri öğrencilerine ne okutmalı? Bir okuma listesi önerisi

Abstract

Sosyal bilgiler ve edebiyat ilişkisi geçmiş yıllardan beri araştırmalara konu olmuş, sosyal bilgilerin hedeflerini gerçekleştirmede edebiyat disiplini ve dolayısıyla edebi ürünlerden yararlanılması önemli görülmüştür. Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünlerden yararlanılarak öğrencilerin okumaya teşvik edilmesi ile okuma alışkanlığı kazandırılması, öğrencilerin sosyal bilgilerde doğru okumalar yaparak düşünen, gelişen, duyarlı, çağa ayak uyduran etkin vatandaşlar olarak yetişmesine katkı sağlamaktadır. Bu araştırmada sosyal bilgiler ve edebi ürün ilişkisine bağlı olarak sosyal bilgiler dersinde sosyal bilgiler eğitimi kadrosunda görevli öğretim elemanları ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda ortaokul öğrencileri için bir okuma listesi önerisi oluşturulması amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve olgubilim (fenomenoloji) deseni benimsenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu amaçlı örneklem çeşitlerinden kartopu/zincir örnekleme yöntemi uygulanarak belirlenen sosyal bilgiler eğitimi kadrosunda görevli 15 farklı üniversiteden 19 öğretim elemanı ve Millî Eğitim Bakanlığına bağlı olarak çalışan 39 farklı ortaokuldan 44 sosyal bilgiler öğretmeninden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında yarı yapılandırılmış ve araştırmacı tarafından geliştirilen "Öğretim Elemanı Görüşme Formu" ve "Öğretmen Görüşme Formu" olarak iki ayrı form kullanılmıştır. Katılımcılarla yapılan görüşmeler sonucunda toplanan veriler içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. İçerik analizinde kodlamalar ve temaların oluşturulmasında MAXQDA nitel veri analiz programı kullanılmıştır. Araştırmada yapılan analiz sonucunda öğretim elemanlarının tamamına yakınının öğretmen adaylarına ileride öğrencileri için önerebilecekleri okuma önerilerinde bulundukları ve en fazla 16 ve üzeri sayıda kitap önerdikleri, öğretmenlerin tamamına yakınının sosyal bilgiler dersinde öğrencilerine okuma önerisinde bulundukları ve en fazla 1-5 arası sayıda kitap önerdikleri, araştırmaya katılan öğretim elemanlarının tamamına yakınının ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin büyük çoğunluğunun belirli alan ya da meslek grubuna yönelik oluşturulan kitap listelerini yararlı buldukları, katılımcı öğretim elemanlarının tamamı ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin tamamına yakınının sosyal bilgiler dersine yönelik okuma listesi oluşturulmasını yararlı buldukları sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın asıl amacına yönelik sosyal bilgiler eğitimi kadrosunda görevli öğretim elemanları ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda sosyal bilgilerde bir okuma listesi önerisi oluşturulmuştur. Oluşturulan listede seri kitaplar ile birlikte toplam 574 eser yer almaktadır. Oluşturulan okuma listesi önerisinde 24 farklı edebi türde çeşitli eserlerin yer aldığı, her iki katılımcı grup tarafından en fazla Mustafa Kemal ATATÜRK tarafından yazılan "Gençler İçin Nutuk" adlı eserin önerildiği anlaşılmıştır. Araştırmada sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin sınıf düzeyine göre okuma türü eğilimleri hakkında 5. ve 6.sınıf düzeyindeki öğrencilerin okuma eğilimleri gösterdikleri eserlerin benzer olduğu, 7.sınıf öğrencilerinin ise sosyal medya ya da mobil oyunların etkisine bağlı olarak daha çok popüler olan eserleri okumaya eğilimli oldukları sonucu elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Edebiyat, Okuma, Okuma Listesi, Sosyal Bilgiler Eğitimi, Sosyal Bilgiler Öğretmeni

The relationship between social studies and literature has been the subject of research for years, and it has been considered important to benefit from the discipline of literature and therefore literary products in realizing the goals of social studies. Encouraging students to read and gaining reading habits by making use of literary products in social studies teaching contributes to the development of students as active citizens who think, develop, and keep up with the times by making correct readings in social studies. In this research, it is aimed to create a reading list proposal for secondary school students In line with the opinions of the lecturers and social studies teachers working in the social studies education staff in the social studies course, depending on the relationship between social studies and literary product. Qualitative research method was used in the study and phenomenology pattern was adopted. The study group of the research consists of 19 instructors from 15 different universities and 44 social studies teachers from 39 different secondary schools working under the Ministry of National Education, working in the social studies education staff determined by applying the snowball/chain sampling method, which is one of the purposeful sampling types. In the collection of data, two separate forms, "Instructor Interview Form" and "Teacher Interview Form", which were semi-structured and developed by the researcher, were used. The data collected as a result of the interviews with the participants were analyzed using the content analysis method. In content analysis, MAXQDA qualitative data analysis program was used to create coding and themes. An analysis of the study concluded that all of the faculty members recommended reading for future students to teachers, and recommended a maximum number of books of 16 and above, that most of the teachers had proposed reading to their students in social studies, and that most of the teachers had proposed only 1 to 5 books, and that the majority of the teaching staff and social teachers in the study found the book lists were useful, and that all of the participating professors found that it beneficial to read lists for specific fields or professions, and that social knowledge teachers had found it beneficial for all of them to read lists for social knowledge. A social studies list proposal has been developed based on the opinion of lecturers and social informatics teachers in the social education staff who are involved in the research's main objective. A total of 574 works are included in the list. The list of readings was proposed by 24 different literary types, with the most propositions of the works "Speech for Youth" written by Mustafa Kemal ATATURK by both participating groups. In the study, it was obtained that the works in which the 5th and 6th grade students showed reading tendencies were similar and the 7th grade students were inclined to read more popular works depending on the effect of social media or mobile games. Keywords: Literature Reading, Reading List, Social Studies Education, Social Studies Teacher