Türk devlet tarihinde milliyetçilik

Abstract

Etnisite, milli kimlik ve milliyetçilik konuları sosyal bilimcilerin çok tartıştıkları ancak üzerlerinde pek de uzlaşıya varamadıkları kavramlar arasındadır. Etnisite ve milli kimlik gibi kavramların geçmişi eskilere kadar gitse de millet ve milliyetçilik kavramları daha modern terimlerdir. Bu çalışmada milli kültür ve milli şuurun tarihsel arka planı incelenmiş, tarihte Türk devletlerinin kuruluş süreçlerindeki milletleşme çabaları ile devletlerin milliyetçilik konusundaki tutum ve düşünce yapıları analiz edilerek modern dönemde ortaya çıkan bu mefhumların esasen tarihsel bir sürekliliğin sonucu olduğu ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın amacı, Türk milliyetçiliğinin farklı görünümlerini, Batı'da hâkim olan milliyetçilik kuramları açısından değerlendirmek ve diğer yandan kendine has özelliklerini tespit etmektir. Bu bağlamda çalışmada temel yöntem olarak tarihsel karşılaştırma kullanılmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde dünyada milli kimliklerin ortaya çıkması, etnisite ile ilgili kavramlar, millet kavramı ve farklı milliyetçilik fikirlerinin ortaya çıkması ve gelişmesi ile ilgili veriler karşılaştırmalı tarihsel yöntem ile tartışılmaktadır. İkinci bölümde Türk kimliği ve Tük milliyetçiliği, Türk milletinin kökenleri, ortaya çıkması ve gelişmesi aynı yöntemle tartışılmaktadır. Son bölümde ise Türk milliyetçiliğinin türleri, ortaya çıkışları, gelişimi ve özellikle modern bir Türk devleti olarak Türkiye'ye siyasi etkileri örneklerle ortaya konulmuştur. Çalışmanın sonucunda kaynakların bir kısmında modern döneme has bir mefhum olarak ele alınan milliyetçiliğin çıkış noktaları itibarıyla kökeninin oldukça eskilere dayandığı ve kavramın icadından önce mefhumun kendisinin var olduğu Türk milleti bağlamında tespit edilmiştir. Özellikle Türklere en eski ait siyasi metinlerde Türklerin kendilerini gerek siyasi ve gerekse de kültürel varlıklarıyla müstakil bir millet olarak gördükleri ve bu müstakil varlıklarını sürdürmek iradesinde oldukları ortaya konulmuştur. Bu bağlamda özellikle Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunda daha da ivme kazanan milliyetçi uygulamaların az ya da çok benzerlerine Türk tarihinde çeşitli dönemlerinde de rastlanıldığı görülmüştür.

Ethnicity, national identity and nationalism are among the concepts that social scientists discuss a lot but cannot agree on. Even though the history of concepts such as ethnicity and national identity goes back to ancient times, the concepts of nation and nationalism are more modern titles. In this study, the historical background of national culture and national consciousness was examined, and the nationalization efforts of the Turkish States in the founding processes of history and the attitudes and thought structures of the states towards nationalism were analyzed and their historical continuity with the modern period was tried to be revealed. The aim of the study is to evaluate the different aspects of Turkish nationalism in terms of the nationalism theories prevailing in the West. Therefore, historical comparison method was used as the main method in the study. In the first part of the research, data related to the emergence of national identities in the world, the concept of ethnicity, the concept of nation and the emergence and development of nationalisms are discussed with the comparative historical method. In the second part, Turkish identity and Turkish nationalism, the origins of the Turkish nation, and their emergence and development are discussed with the comparative historical method. In the last part, the types, emergence and developments of Turkish nationalism are discussed with the comparative historical method. As a result of the study, it has been determined within the context of the Turkish nation that the origins of nationalism, which is considered a concept specific to the modern period in some sources, actually date back to much earlier times, and that the concept itself existed before its invention. Particularly in the oldest political texts attributed to the Turks, it has been revealed that the Turks saw themselves as an independent nation both politically and culturally, and demonstrated the will to maintain this independent existence. In this context, it has been observed that nationalist practices, which gained even more momentum during the establishment of the Republic of Turkey, have been encountered in various periods of Turkish history to varying degrees.