Üstün yetenekli öğrencilerin eğitimine yönelik sınıf öğretmenlerinin algı, özyeterlik ve görüşlerinin incelenmesi

Abstract

Üstün yetenekli bireyler toplumların geleceği için önemli bir konuma sahiptir. Bu bireylerin eğitimleri de ülkeler için ayrı bir sorumluluk gerektirmektedir. Üstün yetenekli öğrencilerin erken yaşta tanılanmaları ve özellikle ilkokul döneminde ihtiyaçları doğrultusunda eğitim almalarında öğretmenlere önemli görev düşmektedir. Dolayısıyla sınıf öğretmenlerinin üstün yeteneklilerin eğitimine ilişkin algı ve özyeterliklerinin incelenmesi ayrıca bu süreç ile ilgili öğretmenlerin görüşlerinin incelenmesi önemlidir. Bu çalışmada, sınıf öğretmenlerinin üstün yetenekliler eğitimine ilişkin algı ve öz-yeterlikleri ile öğrenme- öğretme süreçleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma da nitel ve nicel araştırma modellerinin kullanıldığı karma yöntem kullanılmıştır. Çalışmanın nicel boyutunda çalışma grubunun oluşturulmasında 2021-2022 öğretim yılı içerisinde il, ilçe ve kasaba/köy ilkokullarında görev yapan ve rastgele seçilen 508 sınıf öğretmeni yer almakta iken, nitel boyutunda amaçlı örnekleme yöntemlerinden benzeşik örnekleme kullanılarak 10 sınıf öğretmeni yer almaktadır. Veri toplama sürecinde üstün yeteneklilerin eğitimine ilişkin öz-yeterlik ve algı ölçekleri ile birlikte yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Araştırmanın nicel veri sonuçlarına göre sınıf öğretmenlerinin üstün yeteneklilerin eğitimine ilişkin algı ve özyeterlik düzeylerinin kararsızım düzeyinde olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin algılarının cinsiyet özelliklerine göre değişmediği; kıdem açısından üstün yetenekliler eğitimine ilişkin algının en yüksek 11-15 yıl kıdeme sahip öğretmenlerde oluştuğu belirlenmişken, okulun konumu açısından il merkezinde görev yapan öğretmenlerin algıları daha yüksektir. Öğretmenlerin kurs alıp almama durumlarına göre ise en yüksek algının kurs alan öğretmenlerin lehine oluştuğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin cinsiyet özelliklerine göre üstün yetenekliler eğitimine yönelik özyeterlik düzeyleri değişmemektedir. Kıdem açısından en yüksek ortalamanın 1-5 yıl kıdeme sahip öğretmenlerde, okulun konumu açısından en yüksek özyeterlik ortalaması il merkezinde görev yapan öğretmenlerde oluşmuştur. Öğretmenlerin kurs alıp almama durumlarına göre ise en yüksek ortalama kurs alan öğretmenlerde oluşmuştur. Araştırmadan elde edilen nitel veri sonuçlarına göre ise; sınıf öğretmenleri üstün yetenek kavramını "doğuştan gelen bir özellik" olarak tanımlamışlar ve üstün yetenekli öğrencilerin hızlı düşündüklerini ve meraklı olduklarını vurgulamışlardır. Ayrıca üstün yetenekli öğrencilerin eğitim programlarının farklılaşması gerektiği ve bu öğrencilerin alan ile ilgili uzman öğretmenlerden ders almaları gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Sınıf öğretmenlerinin üstün yetenekli öğrencilerin eğitiminde etkili öğrenmeyi gerçekleştirmek için kullandıkları öğretim yöntem ve stratejileri ile ilgili en çok yaparak yaşayarak öğretme yöntemini, gezi-gözlem yöntemini ve deney yöntemini kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bunlara ek olarak üstün yetenekli öğrencileri ölçme ve değerlendirme işleminin sürece yayılarak yapılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Gifted students have an important position for the future of societies. The education of these students also requires a separate responsibility for the countries. Teachers have a great responsibility in identifying gifted at an early age and receiving education in line with their needs, especially in the primary school period. Therefore, it is important to examine the perceptions and self-efficacy of primary school teachers regarding the education of gifted and to examine the opinions of teachers. In this study, it is aimed to examine the perceptions and self-efficacy of primary school teachers about gifted education and their views on learning-teaching processes. Mixed method, in which qualitative and quantitative research models are used, was used in the research. In the quantitative dimension of the study, there are 508 randomly selected teachers working in provincial, district and town/village primary schools in the 2021-2022 academic year, while in the qualitative dimension, there are 10 classroom teachers using homogeneous sampling which one of the purposive sampling methods. In the data collection process, a semi-structured interview form was applied along with self-efficacy and perception scales regarding the education of gifted students. According to the results of the research, it has been determined that the perception and self-efficacy levels of the primary school teachers regarding the education of the gifted are at the level of undecided. Teachers' perceptions don't change according to gender characteristics. Also, it has been determined that the perception of gifted education in terms of seniority is highest among teachers with 11-15 years of seniority, the perceptions of teachers working in the city center are higher in terms of the location of the school. According to whether the teachers took the course or not, it was determined that the highest perception was in favor of the teachers who took the course. Teachers' self-efficacy levels for gifted education don't change according to their gender characteristics. The highest average in terms of seniority was among the teachers with 1-5 years of seniority, and the highest average of self-efficacy in terms of the location of the school is in the teachers working in the city center. According to whether the teachers took the course or not, the highest average was found among the teachers who took the course. According to the qualitative data results obtained from the research; Primary school teachers defined the concept of giftedness as an "innate trait" and emphasized that gifted students think fast and are curious. In addition,Gifted student was concluded that the education programs of gifted students should be differentiated and that these students should take lessons from specialist teachers in the field. It has been concluded that the primary school teachers mostly use the teaching method, excursion-observation method and experiment with method regarding the teaching methods and strategies they use to realize effective learning in the education of gifted students. In addition to these, it was concluded that the measurement and evaluation process of gifted students should be done by spreading throughout the process.