Yahyalı halıcılığının günümüzdeki durumu

Abstract

Yahyalıda halıcılık faaliyetlerinin başlangıcının tam tarihi bilinmese de 19.yy öncesine dayandığı tahmin edilmektedir. Yahyalı halıları kendine has desenleriyle Türk halı sanatı içinde önemli bir yere sahiptir. Yahyalı halılarının Türk halı sanatı içinde belli bir konuma sahip olmasına rağmen herhangi bir güncel çalışma yapılmamış olması açısından bu çalışma önemlidir. Bu araştırmada, Yahyalı halılarının günümüzdeki durumunu belirlemek, teknik özellikleri açısından incelemek, desen ve motiflerini belgelemek amaçlanmıştır. Ayrıca dokumacıların demografik özellikleri, ekonomik durumları, sağlık durumları ve kullanılan araç gereçler belirlenmiştir. Yahyalı halılarının desen çizimlerinin ayrıntılı olarak yapılması ve bir kataloga dönüştürülmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, yörede ulaşılabilen günümüz Yahyalı halıları tek tek incelenmiş, fotoğraf ve çizimlerle desteklenmiştir. Yahyalı halılarının desen isimlerine göre birçok çeşidi bulunmaktadır. Bunlar; dabazlı, kandilli mihraplı, kirazlı, karpuzlu, üç göbekli, kavacık gibi çeşitlerdir. Yörede geçmişte her evde dokumanın yapıldığı fakat günümüzde yok denecek kadar az tezgâh kaldığı tespit edilmiştir. Halı üretiminin durma noktasına geldiği, unutulmaya yüz tuttuğu belirlenmiştir. Yöre halıcılığının tekrar canlanması için bir Avrupa birliği projesinin yapıldığı ve atölye kurulduğu gözlenmiştir. Yahyalılı kadınların bu atölyede halı dokumaya başladığı, 2018 yılında atölyenin İşkur'a devredildiği öğrenilmiştir. Haftanın beş günü çalışan atölye 2019 Şubat ayından itibaren protokolün yenilenmemesi nedeniyle kapanmış, böylece halıcılığa değin tek faaliyet de sona ermiştir. Tarihi, desenleri ve çeşitleri ile önemli olan Yahyalı halılarının eski canlı günlerine geri dönmesi için devlet destekli ve sürdürülebilir projelerin uygulanması gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Yahyalı, Dokuma, Halı, Tezgâh

Although the exact date of carpet making in Yahyalı is not known, it is estimated that it dates back to earlier than 19th century. With their idiosyncratic patterns, Yahyalı carpets have an important place in the art of Turkish carpet making. This study is significant in that there is no up-to-date research on the topic despite its significant place. The aim of this research is to determine the current situation of Tahyalı carpets, investigate them in terms of their technical features, and document the patterns and motifs. In addition, the demographic features, economic situations, medical conditions of the weavers and the tools used have been examined. It has also been aimed to make thorough drawings of Yahyalı carpets and turn this into a catalogue. To this end, all the available Yahyalı carpets in the area were investigated one by one and documented through photography and drawings. Yahyalı carpets have many varieties based on the names of their patterns, such as dabazlı, kandilli mihraplı, kirazlı, karpuzlu, üç göbekli, and kavacık. It has been concluded that carpets were weaved in every home in the area in the past; however, corrently, the weaving looms are scarce. It has been also found that production of carpets has almost stopped and is about to be forgotten. According to the findings, a European Union Project has been made and an atelier has been founded in order to revive the carpet making in the area. The women of Yahyalı started to weave carpets in this atelier, which was handed on to İşkur in 2018. The atelier, which used to work five days a week, was closed in February 2019 as the protocol was not renewed; therefore, the only activity related to carpet making came to an end. In order to bring Yahyalı carpets, which are significant in terms of their history, patterns, and varieties, back to their previous status, government-supported and sustainable projects need to be applied. Keywords: Yahyalı, Weaving, Carpet, Loom