Yaşar Kemal'in "Çakırcalı Efe" romanındaki söz varlığı

Abstract

Dil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan önemli bir vasıtadır. Bu vasıta zaman içerisinde, kendini geliştirerek ve zenginleşerek günümüze kadar gelmiştir. Dilin anlamlı en küçük birimi kelimelerdir. Ancak günlük hayatta karşılan bazı durumlar ve nesneler tek bir kelimeyle karşılanamamaktadır. Bu nedenle, söz varlığı değer kazanır. Söz varlığı; bir dilin sadece ölçünlü dilde kullanılan sözcüklerini değil o dili oluşturan toplumun gelenek göreneğini, maddi ve manevi kültürünü, yaşanmışlıklarını ve dünya görüşünü yansıtan tüm sözcüklerini kapsar. Söz varlığı çalışmalarıyla dilin tarihi süreç içinde gelişimine ve değişimine ışık tutulur. Böylece dilde meydana gelen ses, anlam ve şekil değişiklikleri ortaya çıkarılır. Bu çalışmada, Yaşar Kemal'in Çakırcalı Efe romanındaki söz varlığının ortaya çıkarılması hedeflenmiştir. Bu hedef doğrultusunda Ömer Asım Aysoy'un Atasözleri ve deyimler 1-2 ile Vecihe Hatiboğlu'nun Türk Dilinde İkileme adlı eserleri temel çerçeve alınıp diğer kaynaklardan da yararlanılarak romandaki söz varlığı unsurları kaynak tarama yöntemiyle tespit edilmiştir. Tespit edilen unsurlar sınıflandırılarak romanda geçtikleri cümleler, sayfa numaralarıyla birlikte verilmiştir. Bunların sözlüksel dizini yapılmıştır. Elde edilen bulgulardan yararlanılarak Yaşar Kemal'in Çakırcalı Efe romanında Türk dilinin söz varlığını etkin şekilde kullandığı tespit edilmiştir. Anlatımında söz varlığının ikileme ve deyim ögelerinden sıkça yararlandığı görülmüştür. Bu çalışmayla Türk dilinin gücünü, zenginliğini ve anlatım imkânlarını yansıtan pek çok ikileme, deyim, atasözü, ortaya çıkarılmıştır. Saptanan bu söz varlıklarının, Türk dilinin geniş söz varlığının ortaya çıkarılmasına katkı sağlayacağı beklenmektedir. Anahtar Kelimeler: Çakırcalı Efe, Deyim, Söz varlığı, Yaşar Kemal

Language ise crucial device that ensures comunicationamong human being. Over time, this device has developed and enriched itself until today. Words are the most meaningfull and the smallest unit of a language. However sometimes a single word can not stond for on object or some situations we experience in daily life. Because of this vocabulary gains importance. Vocabulary; it includes not only the words of a language used in the standard language, but also it includer all the words that reflect the tradition of society, material and spiritual culture, experiences and worldview of the society. With vocabulary studies, it is light on the development and change of language in the historical process. Thus, the sound, meaning and shape changes that occur in the language are revealed. In this study, it is aimed to reveal the vocabulary of Yaşar Kemal in Çakırcalı Efe novel. Ömer Asım Aksoy's Atasözleri ve Deyimler 1-2 and Vecihe Hatiboğlu's Türk Dilinde İkileme were taken as a basic framework and the elements of vocabulary in the novel were identified by using the source scanning method. The elements identified were categorized and the sentences in the novel were given together with the page numbers. Heir lexical index was made. Based on the findings, it was found that Yaşar Kemal used Turkish vocabulary effectively in Çakırçalı Efe novel. In this study, many dilemmas, idioms, proverbs, and that reflect the power, richness and possibilities of expression of Turkish language have been revealed. It is expected that these vocabulary will contribute to revealing the broad vocabulary of Turkish language. Keywords: Cakircali Efe, Idiom, Vocabolary, Yasar Kemal