Yenidoğan topuk kanı taramasında görev alan sağlık çalışanlarının konu ile ilgili bilgi düzeyleri

Abstract

Yenidoğan topuk kanı taramaları; protein, karbonhidrat ve yağ asitlerinin sentezinde veya katabolizmasında meydana gelen hatalar sonucunda ortaya çıkan, beyin hasarı, zeka geriliği gibi geri dönüşümsüz kayıplara neden olan hatta ölümle sonuçlanabilen patolojik tablonun erken tespit edilebilmesi amacıyla uygulanan koruyucu sağlık hizmetleridir. Topuk kanı taraması, Ulusal Yenidoğan Tarama Programı (UYTP) kapsamında canlı doğan her bebeğe uygulanmaktadır. Ülkemizde topuk kanından, Fenilketonüri (FKU), Konjenital Hipotiroidi (KH), Biyotinidaz Eksikliği (BE), Kistik Fibrozis(KF) ve Konjenital Adrenal Hiperpilazi (KAH) olmak üzere toplam beş Doğumsal Metabolik Hastalığın (DMH) taraması yapılmaktadır. Bu araştırma yenidoğan topuk kanı taramalarında görev alan sağlık çalışanlarının konu ile ilgili bilgi düzeylerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. xi Araştırma Kırşehir ilinde ve ilçelerinde topuk kanı örneği alınan birinci ve ikinci basamak sağlık kuruluşlarında, topuk kanı taramasında görevli, çalışmaya katılmaya gönüllü 147 sağlık çalışanıyla 10.02.2021-10.03.2021 tarihleri arasında yapılmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından literatür doğrultusunda hazırlanan soru formu kullanılmıştır. Toplanan verilere sayı, yüzde, ortalama ve standart sapma analizleri yapılmıştır. Araştırmaya katılan sağlık çalışanlarının 59'unun hekim, 51'inin hemşire ve 37'sinin ebe olduğu görülmüştür. Katılımcıların %55.1'i DMH'lar ile ilgili bir eğitim aldığını belirtmiştir. Sağlık çalışanlarının çoğunluğu topuk kanının alınması, saklanması ve transferine yönelik sorulara doğru cevap vermişlerdir. DMH' ların tanımı, bulguları ve sonucu şüpheli çıkan hastaların nereye sevk edileceği ile ilişkili sorularda sağlık çalışanlarının yeterli bilgiye sahip olmadıkları görülmüştür. Sağlık çalışanlarının, erken teşhis edildiklerinde tedavi ve beslenme ile kontrol altına alınabilen hastalıklar konusunda yeterli bilgiye sahip olmaları taramaların aksatılmadan yapılabilmesi açısından önem arz etmektedir. Evlilik öncesinde genetik danışmanlıktan başlayıp hastalık tanısı alan bebeğin bakımı ve ailenin eğitimine kadar birçok konuda sağlık çalışanlarına önemli sorumluluklar düşmektedir. Haziran 2021, 85 Sayfa Anahtar Kelimeler: Yenidoğan, topuk kanı taraması, doğumsal metabolik hastalık, sağlık çalışanı

Newborn heel prick tests are preventive health services applied for the early diagnosis of the pathological picture that occurs due to errors in the synthesis or catabolism of protein, carbohydrates and fatty acids, causing irreversible losses such as brain damage, mental retardation, and even death. Heel prick tests are applied to every baby born alive within the scope of the National Newborn Screening Program (NNSP). In our country, a total of five Congenital Metabolic Diseases (CMD) including Phenylketonuria (PHU), Congenital Hypothyroidism (CH), Biotinidase Deficiency (BD), Cystic Fibrosis (CF) and Congenital Adrenal Hyperplasia (CAH) are tested from the heel prick. This study was conducted to determine the level of knowledge of healthcare professionals involved in newborn heel prick tests. xiii The research was carried out with 147 healthcare professionals who volunteered to participate in the study and were assigned to heel prick tests in primary and secondary health care institutions in the province and districts of Kırşehir, where heel prick samples were taken. As a data collection tool, a questionnaire prepared by the researcher in line with the literature was used. Number, percentage, mean and standard deviation analyses were performed on the collected data. It was observed that 59 of the healthcare professionals participating in the study were physicians, 51 nurses and 37 midwives. 55.1% of the participants stated that they had received training on Congenital Adrenal Hyperplasia. The majority of healthcare professionals gave correct answers to the questions regarding the collection, storage and transfer of heel prick. It has been observed that healthcare professionals do not have sufficient information regarding the definition of CAHs, their findings and where to refer patients whose results are suspicious. It is of great importance for healthcare professionals to have sufficient information about diseases that can be controlled with treatment and nutrition when they have early diagnosis in order to carry out tests without interruption. Healthcare professionals have important responsibilities in many issues from genetic counseling before marriage to the care of the baby diagnosed with the disease and the education of the family. June 2021, 85 Pages Keywords: Newborn, heel prick test, congenital metabolic diseases, healthcare professionals