Dedem Korkut Kitabı’nın Mukaddimesi İle Boylar Arasındaki Organik Bağ

Abstract

ÖZ Türk ve dünya edebiyatının en önemli kültür miraslarından biri olarak kabul edilen Dedem Kor- kut Kitabı, biri diğerine göre daha kısa olan iki nüsha şeklinde günümüze ulaşmıştır. Bu nüshalardan Dresden unvanını taşıyanı bir mukaddime ve on iki boydan (hikâye) oluşmaktadır. Daha muhtasar olan Vatikan nüshası ise bir mukaddime ve altı boydan (hikâye) ibarettir. Mukaddime, Dresden nüsha- sında 3a (1)- 6b (12); Vatikan nüshasında 58b (2)- 60a (13) varakları arasındadır. Besmele ile başlayan mukaddimenin başında kitaba adı verilen “Korkut Ata / Dede Korkut” tanıtılmaktadır. Daha sonra onun, Oğuz beylerinin huzurunda söylediği vecizeler yer almaktadır. Bu vecizeler, kendi içlerinde dört grupta toplanmış olup birinci gruptaki sözler “-mez”; ikinci gruptakiler “yig”; üçüncü gruptakiler “bi- lür”; dördüncü gruptakiler ise “görklü” ibaresi ile sona ermekte ve her grubun sonunda bir veya iki dua cümlesi bulunmaktadır. Mukaddime, kadın tipleri üzerine yapılan değerlendirmeler ile sona ermekte- dir. Kilisli Muallim Rifat, başta olmak üzere birçok araştırıcı mukaddimenin, esere sonradan eklenmiş olabileceği konusunda hemfikirdirler. Ancak mukaddimenin esere kim tarafından eklendiği konusu hâlâ çözülmüş değildir. Eser üzerine yapılan çalışmalarda mukaddime ile boylarda işlenen temalar arasında doğrudan bir bağ olduğuna dair küçük atıfların dışında herhangi bir değerlendirme bulun- mamaktadır. Bu çalışmada, mukaddimede geçen birçok unsurun boylardaki karşılıkları gösterilerek; mukaddime ile boylar arasındaki organik bağın çok sağlam olduğu ancak mukaddimede bahsedilen kadın tipleri ile boylarda karşımıza çıkan kadın kahramanların örtüşmediği dikkatlere sunulacaktır. Anahtar Kelimeler

ABSTRACT The Book of Dedem Korkut which is one of the most important cultural heritages for Turkish and world literatures arrives today with two copies, one of which is shorter. The Dresden copy has an introduction and twelve stories. The shorter Vatican copy has an introduction and six stories. The introduction is on the pages between 3a (1) - 6b (12) in the Dresden copy and 58b (2) - 60a (13) in the Vatican copy. In the beginning of the introduction, there is a prayer and Korkut Ata / Dede Korkutintroduced. Then, his aphorisms in the presence of the Oğuz lords take place. These aphorisms divide into 4 groups, the sentences in the first group end with the addition ‘-mez’, the second group’s addition is ‘yig’, third group’s addition is ‘bilür’ and the fourth group’s addition is ‘görklü’ and there is alwaysprayer at the end of every group. The intro ends up with the assessments about the female types. Es- pecially Muallim Rifat from Kilis city (Kilisli Muallim Rifat) and the other researchers think that, the intro has been added into the book later. But, noone knows who has added the intro in the book. In the researches about the book, there is no assessment on a direct connection between intro and the themes in the stories, except the little ascriptions. In this study, the elements in the introduction are shownthe reflections of the stories; the organic connection between intro and the stories is powerful, however the female types in the intro are different from the female types in the stories. Key Words is a as