Selekte Edilmiş İleri Kademelerde Çerezlik Kabak (Cucurbita Pepo L.) Hatlarının Tuz Stresine Toleranslarının Belirlenmesi

Abstract

Küresel bir problem olan tuzluluk bitkilerde morfolojik yapının yanı sıra, fizyolojik ve biyokimyasal olayları da olumsuz etkileyerek, tarımsal üretimi gün geçtikçe sürdürülemez hale getirmektedir. Tuzluluk ile mücadelede birçok yöntem uygulanabilse de, tuza tolerant anaç veya çeşit ıslahı bu konuda en etkili strateji olarak tercih edilmektedir. Bu çalışma, morfolojik karakterizasyonu yapılmış S4 kademesindeki çerezlik kabak hatları içerisinden seçilen, tohum verimi ve çerezlik olarak kullanılabilme potansiyeli yüksek kabuklu ve kabuksuz 25 adet çerezlik kabak hatlarının tuza tolerans seviyelerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Bitkiler 136 L‟lik saksılarda havalandırmalı durgun su kültürü tekniği kullanılarak, kontrol ve 10 dS/m tuz stresi koşullarında 28 gün boyunca büyütülmüştür. Güncellenen morfolojik ve fizyolojik parametrelere göre çerezlik kabak hatlarının tuz stresine tolerans seviyeleri belirlenmiştir. Bulgular genel olarak değerlendirildiğinde 8 ve 13 nolu hatlar tüm çerezlik kabak hatları içerisinde tuz stresine en hassas hatlar olarak tespit edilmiştir. Kabuksuz hatlar içerisinden özellikle 2, 6 ve 18 nolu, kabuklu hatlar içerisinde ise 24 ve 25 nolu hatlar diğerlerine kıyasla tuzlu koşullara daha fazla tolerans göstermişlerdir. Tuz stresi koşullarında yetiştirilen, çerezlik kabak hatlarının biomass ve fizyolojik özelliklerine dayalı hatların sınıflandırılması için temel bileşen analizi (TBA) uygulanmıştır. Analize göre, toplam varyasyonun yaklaşık %99‟unu iki temel bileşen (PC 1: %98.56 ve PC 2: %0.91) oluşturmuştur. Ayrıca korelasyon analizi yapılarak incelenen parametreler arasındaki ilişkinin yönü ve gücü belirlenmiştir. Belirlenen tuz stresine toleransı yüksek çerezlik kabak hatları doğrudan tuzluluk problemi yaşanan bölgelere yetiştiricilik için önerilebileceği gibi, çerezlik kabak sektörünün en büyük eksiği olan hibrit çeşitlerin geliştirilmesi amacıyla yapılacak ıslah çalışmalarında kullanılmak üzere nitelikli gen havuzlarının oluşturulmasına da katkı sağlayacaktır.