Endotoksemin Neden Olduğu Over Hasarı Üzerine Borik Asitin Koruyucu Etkisi

Abstract

Sepsis, vücutta bakteri ya da toksin varlığında geliĢen enfeksiyona karĢı tüm vücudun vermiĢ olduğu ciddi bir reaksiyondur. Vücut; immun sistemi tarafından kandaki, idrardaki, akciğerlerdeki, ciltteki ya da baĢka bir dokudaki mikroplara tepki olarak bu enflamatuar cevabı verebilir. Sepsis, destek tedavileri, antibiyotikler, immünoterapi ajanları ve yeni geliĢen tedavi alternatiflerine karĢın, yaklaĢık %90 civarında yüksek düzeyde mortalite oranı göstermektedir ve yoğun bakım ünitelerinde ölüme en fazla sebebiyet veren bir sağlık problemi Ģeklinde karĢı karĢıya kalınmaktadır. Bundan dolayı sepsis insanlarda en fazla araĢtırılan hastalıklardan olup aynı zamanda deneysel hayvanlarda en fazla çalıĢma yapılan modellerden bir tanesi olarak bilinmektedir. Endotoksemi; kandaki endotoksin bakteri varlığını ifade etmektedir. Kandaki biriken bu bakteriler endotoksin sepsisini meydana getirmektedir. Borik asit; bor bileĢiklerinin içerisinde en yaygın olan mineral asittir ve suda kolaylıkla çözünebilmektedir. Borik asit antioksidan ve antienflamatuar özelliklere sahiptir. Tıbbi ürünlerde ve tıbbi tedavi yöntemlerinde sıkça kullanılmaktadır. Bu bilgiler doğrultusunda, çalıĢmamızda; bakteriyel endotoksin olan lipopolisakkaritle (LPS) sepsis oluĢturup, bir doğal maden olan ve birçok alanda kullanılan bordan elde edilen borik asitin koruyucu etkisi incelenmiĢtir. AraĢtırmamızda 32 adet Wistor Albino cinsi diĢi sıçan kullanılmıĢ olup 4 gruba ayrılmıĢtır. Borik asit ve borik asit+LPS grubundaki sıçanlara 14 gün boyunca sabah aynı saatte intraperitoneal yolla 20 mg/kg borik asit enjekte edildi. 14. gün akĢam borik asit+LPS ve LPS grubundaki sıçanlara 7,5 mg/kg LPS intraperitoneal yolla verilerek sepsis oluĢturuldu. Sepsis oluĢumu gözlemlendikten sonra sıçanlara uygun dozlarda 10 mg/kg intraperitoneal yolla ksilazin ve 60 mg/kg ketamin hidraklorür uygulanarak anestezi oluĢturuldu. Anestezi uygulanan sıçandan ovaryum dokuları cerrahi yöntemle alınarak servikal dislokasyon ile

xii

sakrifiye edildi. Alınan doku örnekleri ıĢık mikroskobik incelemeleri için doku hazırlama yöntemlerine uygun bir Ģekilde hazırlandı. Ayrıca her gruptan alınan ovaryum dokuları alimünyum folyaya sarılarak biyokimyasal incelemler için saklandı. OluĢan endotoksemi sonucunda borik asitin ovaryum histopatolojisi ve ovaryum fonksiyonları üzerinde oluĢturduğu koruyucu etkisi incelendi. Ġncelemeler sonucunda follikül sayımı yapılan gruplar değerlendirildi. Primer follikül düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir değiĢiklik gözlemlenmedi. LPS grubunda primordiyal follikül sayılarında azalma anlamlı seviyedeydi. LPS grubu diğer gruplarla karĢılaĢtırıldığında kontrol, borik asit, borik asit+LPS gruplarına göre sekonder follikül sayılarında azalma gözlenirken aynı zamanda atretik folikül sayılarında ise artıĢ olduğu gözlemlendi. BA+LPS grubunda sekonder ve graaf follikül miktarlarının kontrol ve BA grubu ile birbirine benzer olduğu aynı zamanda atretik follikül miktarlarının ise LPS grubuna kıyasla anlamlı seviyede arttığı gözlemlendi. LPS grubunda bulunan tüm folliküllerde ve bağ dokusu alanlarda dejenerasyon gözlemlendi. Sonuç olarak, LPS verilen sıçanların ovaryumunda korteks damarlarında fibrozis meydana geldiği, follikül kaybı meydana geldiği aynı zamanda ovaryum doku skarlaĢmasının primordiyal folliküller üzerinde toksisiteye sebebiyet verdiği saptandı. Yaptığımız bu çalıĢmada LPS ile oluĢturulan endotokseminin sıçan ovaryum hasarında Borik asitin koruyucu etkisinin olduğu kanısına varıldı.