1683-1699 Savaşlarında Nefîr-İ Âmm Halkı

Abstract

Bu çalışmanın iki amacı bulunmaktadır. Birincisi 17. yüzyılın sonunda Osmanlı Devleti tarafından ilan edilen nefîr-i âmm uygulaması çerçevesinde hangi toplumsal katmanların sefere sürüldüğünü tespit etmek, ikincisi ise bu sürülenlerin sefere katılım konusunda nasıl bir tavır sergilediklerini ortaya koymaktır. Nefîr-i âmm, Müslüman bir beldeye yönelik istila tehdidi söz konusu olduğunda savaşa gücü yeten herkesin sefere çağrılması olarak tanımlanabilir. Bu teorik çerçeve, toplumun tüm katmanlarını kapsaması itibariyle istihsalle uğraşan reaya ile bilgi üreten ehl-i kalemi de içermektedir. Hâlbuki Osmanlı devlet-toplum anlayışının temelini teşkil eden erkân-ı erba'a teorisine göre toplumsal katmanlar sadece kendi işleriyle ilgilenmelidir. İncelenen savaşta açıkça görülmüştür ki nefîr-i âmm ilanıyla asker, reaya, kadı, müftü, bezirgân, seyyid gibi toplumun tüm katmanları sefere sürülmüştür. Dolayısıyla nefîr-i âmm, Osmanlı Devleti'nde olağan savaş koşullarından çok daha fazla askere ihtiyaç duyulduğunda, kişilerin toplumsal statülerine bakılmaksızın uygulanmıştır. Çalışmada uygulamaya yönelik bazı direnç hadiseleri tespit edilmekle birlikte dini ve kanuni zorlamanın da tesiriyle bunların çok ciddi boyutlara erişmediği ortaya konulmuştur.

This study has two aims. The first one is to reveal the social layers that were sent on military expedition within the framework of General Levy practice, which was declared by Ottoman Empire at the end of 17th century. The second aim is to determine the attitude adopted by these people who were sent to expedition against the participation. General Levy may be defined as calling everyone with sufficient power for a war to expedition if there is an invasion threat against a Muslim town. Rayah dealing with production and people of the pen who produce information are included as this theory involves all layers of the society. However, according to erkân-ı erbaa theory, which is the basis of Ottoman state - people understanding, social layers should deal with their jobs only. It is clearly seen on the examined war that with the declaration of General Levy, all layers of the society like soliders, rayah, Muslim judge, mufti, merchant, sayyid were sent on an expedition. Thus, General Levy was applied at Ottoman Empire regardless of the social status of people when there is a need more than ordinary war conditions. Moreover, it is determined that there were no considerable resistance against this practice due to religious and legal pressures rayah, Muslim judge, mufti, merchant, sayyid were sent on an expedition. Thus, General Levy was applied at Ottoman Empire regardless of the social status of people when there is a need more than ordinary war conditions. Moreover, it is determined that there were no considerable resistance against this practice due to religious and legal pressures.