Hasan Öztürk'ün eleştirel denemeciliği

Abstract

Bu araştırma Hasan Öztürk'ün nesnel eleştiriye dair eksiklikleri ve objektif eleştirinin gelişimi için dikkat edilmesi gereken hususları ele aldığı incelemelerini değerlendirmek amacıyla ortaya koyulmuştur. Araştırma, Öztürk'ün, kendine özgü üslubu ve edebi donanımı ile kaleme aldığı Kitabın Dilinden Anlamak, Yazının İzi, Aynadaki Rüya, Kurmaca ve Gerçeklik, Kendine Bakan Edebiyat, Gündem Edebiyat, Üç Duraklı Yolculuk adlı kitapları üzerinden yürütülmüştür. Araştırmada Öztürk'ün, eleştiride politika, özgürlük, ideoloji, bireysellik, eğitim, estetik gibi olgular üzerinde sıklıkla durduğu gözlenmiş, edebiyatçılar hakkındaki fikirlerine de yer verilmiştir. Edebi türler üzerindeki eleştirilerinin daha çok roman ve hikâye üzerinde yoğunlaştığı anlaşılmaktadır. Deneme türünü ise özel bir yaklaşımla değerlendirmiş, denemeyi özgürlüğün ve özgünlüğün en fazla yer bulabildiği yazı türü olarak görmüştür. Çalışmada Hasan Öztürk'ün, eleştirileriyle pek çok eleştirmene örnek teşkil edecek dikkatler öne çıkarılmıştır. Edebiyat camiasına yeni adım atacak sanatçılara verdiği tavsiyeler de çalışmada yer almaktadır. Çalışmada Öztürk'e ait bu yaklaşım ve tavsiyelerin sanat dünyasına katkısı ortaya koyulmaktadır. Edebiyatın gelişimini genç kuşağın ilgisi, üretimi ve yaratıcılığıyla ilişkili bulduğu düşüncelerine de yer verilmiştir. Roman ve hikâye tenkitlerinde biçim ve anlatı tekniği, karakter, kurgu ve fikri yapı gibi ayrıntılara değindiği görülmektedir. Eser ve sanatkâr arasındaki bağı çeşitli yönlerle ele alığı örneklerle açıklanmıştır. Yazar, şair ve eleştirmenlerin dil, anlatım ve üslup özelliklerini kendisine ait bakış açısıyla objektif bir şekilde ele alan Öztürk, metin merkezli eleştiri anlayışıyla eserlerini kaleme aldığı tespit edilmiştir. Aynı zamanda Öztürk'e dair dil, anlatım ve üslup özelliklerine de yer verilmiştir.

This research has been put forward to evaluate Hasan Öztürk's studies on the deficiencies of objective criticism and the issues that should be considered for the development of objective criticism. The research was carried out through Öztürk's books titled "Understanding from the Language of the Book", "Trace of Writing", "The Dream in the Mirror", "Fiction and Reality", "Literature Looking at Itself", "Agenda Literature" and "Three Stop Journey", which he wrote with his unique style and literary equipment. In the study, it was observed that Öztürk frequently emphasized phenomena such as politics, freedom, ideology, individuality, education and aesthetics in his criticism, and his opinions on literary figures were also included. It is understood that his criticism on literary genres is mostly focused on novels and short stories. He evaluated the essay genre with a special approach and saw it as the genre in which freedom and originality can find the most space. In this study, Hasan Öztürk's criticism has been highlighted as an example for many critics. His advice to artists who will take a new step in the literary community is also included in the study. The study reveals the contribution of these approaches and recommendations of Öztürk to the world of art. His ideas that the development of literature is related to the interest, production and creativity of the younger generation are also included. In his criticism of novels and stories, he touches upon details such as form and narrative technique, character, fiction and intellectual structure. The connection between the work and the artist is explained with examples. Öztürk, who objectively handles the language, expression and stylistic features of writers, poets and critics from his own point of view, has been determined to have written his works with a text-centered criticism approach. At the same time, the language, expression and stylistic features of Öztürk are also included.