Lise öğrencilerinde akran zorbalığı ve intihar olasılığı arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi

Abstract

İntihar hem dünyada hem de Türkiye'de giderek artan önemli bir ruh sağlığı sorunu olmayı sürdürmektedir. Son yıllarda özellikle de ergen intiharlarında ciddi artışların olduğu görülmektedir. Yaşanan bu artışlar beraberinde ergen intiharlarına neden olan etkenlerin neler olduğunu ortaya koymayı gerekli kılmaktadır. Ergen intiharlarına neden olan etkenlerden biri olarak da akran zorbalığı gösterilmektedir. Bu araştırmanın amacı lise öğrencilerinde akran zorbalığı ve intihar olasılığı arasındaki ilişkiyi cinsiyet, sınıf düzeyi ve lise türü açısından ortaya koymaktır. Araştırma ilişkisel tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi 2021-2022 eğitim öğretim yılında Kırıkkale ilinde, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı 4 devlet lisesinde öğrenim gören 436 öğrenciden (256 kız, 180 erkek) oluşmuştur. Örneklem seçimi sürecinde basit seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak "Kişisel Bilgi Formu", "Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği Ergen Formu" ve "İntihar Olasılığı Ölçeği" kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkinin yönünün ve düzeyinin ortaya konması için parametrik olmayan testlerden Spearman Brown Sıra Farkları Korelasyon Analizi (rs) kullanılmıştır. Değişkenlerin cinsiyete göre farklılaşmasını tespit etmek için parametrik testlerden İlişkisiz Örneklemler İçin t Test ve parametrik olmayan testlerden Mann Whitney U Testi kullanılmıştır. Değişkenlerin sınıf düzeyine ve lise türüne göre farklılaşmasını tespit etmek için parametrik testlerden Tek Yönlü Varyans Analizi (One Way ANOVA) ve Kruskal Wallis - H Testi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre lise öğrencilerinde intihar olasılığı ile akran zorbalığında kurban olma ve zorba olma arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Akran zorbalığı alt boyutları ile intihar olasılığı alt boyutları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. İntihar olasılığının cinsiyete göre farklılaştığı, kız ergenlerde daha fazla intihar olasılığı riskinin olduğu tespit edilmiştir. İntihar olasılığının sınıf düzeyine göre farklılaşmadığı tespit edilmiştir. İntihar olasılığı düzeyinin lise türüne göre farklılaştığı; en yüksek meslek lisesi öğrencilerinde, en düşük imam hatip lisesi öğrencilerinde olduğu tespit edilmiştir. Akran zorbalığının cinsiyete göre farklılaştığı, erkek ergenlerin kız ergenlere göre daha fazla fiziksel zorbalık kurbanı oldukları ve fiziksel zorbalık yaptıkları, kız ergenlerin erkek ergenlere göre daha fazla dışlama zorbalığı kurbanı oldukları tespit edilmiştir. Akran zorbalığı kurban olma düzeyinin sınıf düzeyine göre farklılaştığı, zorba olma düzeyinin sınıf düzeyine göre farklılaşmadığı tespit edilmiştir. 9. sınıf öğrencisi olmanın akran zorbalığında kurban olmayı arttırdığı tespit edilmiştir. Akran zorbalığının lise türüne göre farklılaştığı, kurban olma ve zorba olma düzeylerinin en az imam hatip lisesi öğrencilerinde; kurban olma düzeyinin en fazla meslek lisesi öğrencilerinde, zorba olma düzeyinin ise en fazla fen/sosyal bilimler lisesi öğrencilerinde olduğu tespit edilmiştir. Araştırma bulguları değerlendirildiğinde akran zorbalığının ergenlerde intihar olasılığı için önemli risk faktörlerinden biri olduğu söylenebilir.

Suicide continues to be an increasingly important mental health problem both in the world and in Turkey. In recent years, it has been observed that there has been a significant increase in adolescent suicides. These increases make it necessary to reveal the factors that cause adolescent suicides. Peer bullying is shown as one of the factors that cause adolescent suicides. The aim of this study is to reveal the relationship between peer bullying and suicide probability in high school students in terms of gender, grade level and high school type. The research was carried out using the relational screening model. The sample of the study consisted of 436 students (256 girls, 180 boys) studying at 4 public high schools affiliated to the Ministry of National Education in Kırıkkale province in the 2021-2022 academic year. Simple random sampling method was used in the sample selection process."Personal Information Form", "Peer Bullying Scale Adolescent Form" and "Suicide Probability Scale" were used as data collection tools in the study. Spearman Brown Rank Correlation Analysis (rs), one of the non-parametric tests, was used to reveal the direction and level of the relationship between the variables. The t-Test for Unrelated Samples from parametric tests and the Mann-Whitney U-Test from non-parametric tests were used to determine the differentiation of variables according to gender. One-Way Analysis of Variance (One Way ANOVA) and Kruskal Wallis - H Test, which are parametric tests, were used to determine the differentiation of the variables according to grade level and high school type. According to the research findings, it was determined that there is a positive and significant relationship between the probability of suicide in high school students and being a victim of peer bullying and being a bully. A positive and significant relationship was found between the sub-dimensions of bullying and the probability of suicide. It has been determined that the probability of suicide differs according to gender, and that there is a higher risk of suicide in female adolescents. It was determined that the probability of suicide did not differ according to the grade level. The level of suicide probability differs according to the type of high school; It was determined that the highest vocational high school students, the lowest imam hatip high school students. It has been determined that peer bullying differs according to gender, male adolescents are more victims of physical bullying and physical bullying than female adolescents, and female adolescents are victims of exclusion bullying more than male adolescents. It has been determined that the level of being a victim of peer bullying differs according to the class level, and the level of being a bully does not differ according to the class level. It has been determined that being a 9th grade student increases being a victim of peer bullying. Peer bullying differs according to the type of high school, and the level of being a victim and being a bully is at least among imam hatip high school students; Vocational high school students have the highest level of victimization, and the highest level of being a bully is science/soc. It has been determined that it is among the students of high school of sciences. When the research findings are evaluated, it can be said that peer bullying is one of the important risk factors for the possibility of suicide in adolescents.