Borsa İstanbul’da Fiyat – Hacim İlişkisi: Frekans Alanı Nedensellik Analizi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, 02.01.2017 – 31.12.2023 dönem aralığını kapsayan günlük frekanslı veriler kullanılarak BİST 100, BİST Sınai, BİST Mali ve BİST 30 endeks fiyatları ile işlem hacimleri arasındaki nedensellik ilişkisinin varlığını frekans alanı nedensellik testi gibi ekonometrik yöntemler

ile ortaya koymaktır. Meng vd. (2014) ile Meng, Lee ve Payne (2017) tarafından geliştirilen RALS- LM birim kök testleri kullanılarak, seviyelerinde durağanlık göstermediği tespit edilen seriler

arasındaki olası nedensellik ilişkisi, Breitung ve Candelon (2006) frekans alanı nedensellik testi ile incelenmiştir. Bu çalışmada, veri setinin dinamik yapısından kaynaklanabilecek potansiyel sorunları minimize etmek ve analitik modelin istikrarını artırarak daha güvenilir sonuçlar elde edebilmek amacı ile zaman serisi değişkenlerine logaritmik dönüşüm uygulanmıştır. Breitung ve Candelon (2006) frekans alanı nedensellik testi sonuçlarına göre, hisse senedi fiyatlarından işlem hacmine doğru uzun ve orta vadede tüm dönemlerde %1 ve %5 istatistiksel anlamlılık seviyelerinde tek yönlü bir nedensellik ilişkisinin varlığını ortaya koymaktadır. İşlem hacminden hisse senedi fiyatlarına doğru uzun ve orta dönemde herhangi bir nedensellik ilişkisinin varlığı tespit edilememiştir. Ancak hacimden hisse senedi fiyatlarına doğru kısa dönemde bir nedensellik ilişkisinin varlığı söz konusu olmaktadır. Yapılan analizin bulgularına göre tüm endekslerde yatırımcılar teknik analiz yöntemi ile geçmiş fiyat hareketlerinden yola çıkarak yatırım kararlarını verdiği tespit edilmiştir. Yatırımcıların bu eğilimlerinden yola çıkarak BİST 100, BİST Sınai, BİST Mali ve BİST 30 endekslerinde 2017 – 2023 dönem aralığında zayıf form etkin piyasa hipotezinin varlığı tespit edilememiştir.