Lozan görüşmeleri sırasında mecliste ortaya çıkan II. grup muhalefeti ve basına yansıması

Abstract

Türk Milli Mücadelesi sırasında, 23 Nisan 1920’de açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi, vatanın kurtuluşu ve milletin bağımsızlığını kendine temel amaç edinmiş milletvekillerinden oluşmakla birlikte, gerçekte bu milletvekilleri çok farklı görüş ve fikirlere sahiptiler. Özellikle, Türk Milli Mücadelesinin zaferle sonuçlanmasından sonra, bu görüş ayrılıkları daha net olarak ortaya çıkmış ve hemen her konuda fikir tartışmaları giderek artmıştır. Bu durum Meclis çalışmalarını yavaşlatmış ve Mustafa Kemal Paşa’nın hemen her alanda hedeflediği amaçlara ulaşmasını zorlaştırmaya başlamıştır. Bu nedenle, kurtuluş ve kuruluş aşamalarında hızlı karar almak ve uygulamanın hayati öneme sahip olduğu bir dönemde, Mustafa Kemal Paşa daha hızlı kararlar almak ve Türkiye’yi hedeflediği noktaya biran önce ulaştırmak adına 10 Mayıs 1921’de I. Grup da denilen, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubunu kurmuştur. Buna karşın, muhalefette kalanlar, Erzurum Mebusu Hüseyin Avni Bey liderliğinde bir araya gelmişlerdir. Bu oluşum ise II. Grup olarak adlandırılmıştır. İki grup arasında hemen her konuda yaşanan tartışmalar özellikle belli konularda yoğunlaşmıştır. Bunlardan birisi de Lozan Barış Görüşmeleri olmuştur. İki grup arasındaki bu tartışmalar, görüşmelerin başlaması ve heyet başkanı olarak İsmet Paşa’nın gönderileceği kararından başlayarak, görüşmelerin kesildiği 4 Şubat- 23 Nisan 1923 tarihlerine kadar yoğun olarak devam etmiştir. Bu tartışmalar yoğunlukla Musul Meselesi ile iktisadi ve mali meseleler üzerinde olmuştur. Tartışmalar devam ederken, her iki grubunda onayı ile 1 Nisan 1923’te Meclis seçimlerinin yenilenmesi kararı alınmış ve seçimlerin sonucunda bağımsız olarak seçimlere katılan II. Grup üyeleri başarısız olmuştur. Bu çalışmada, Lozan Barış Görüşmeleri devam ederken, Türkiye tarafı ile İtilaf Devletleri arasındaki anlaşmazlıklar veya müzakerelerin TBMM yankıları ile basındaki tartışmaları ele alınmıştır. TBMM tutanakları ve dönemin basınından örnekler verilerek konu aktarılmaya çalışılmıştır.

The Turkish Grand National Assembly, which was established during the Turkish National Struggle on 23rd April 1920, consists of parliamentarians who rely on the main objective of the salvation of motherland and independence of the nation and who actually have very different views and opinions. Especially following the victory of the Turkish National Struggle, these divergences became more apparent and discussions about views gradually increased on almost every subject. This condition decelerated the Council works and started to disable Mustafa Kemal Pasa to achieve his goals in almost every area. Thus, Mustafa Kemal Pasa established the Anatolian and Rumelian Law Group of Defence, which is also called the I. Group, on the 10th of May, 1921 in order to make more rapid decisions and bring Turkey to the ideal point as soon as possible during a period, when making and applying rapid decisions had vital importance in the phases of independence and establishment. On the other hand those who were in the opponent came together under the leadership of the representative of Erzurum, Hüseyin Avni Bey. This formation was called II. Group. The opposition that was observed between the two groups on almost every subject became more intensive especially on certain subjects, one of which was the Lausanne Peace Negotiations. These discussions between the two groups started with the onset of negotiations and decision of assigning İsmet Pasa as the head of the committee, and continued intensively until 4th February – 23rd April 1923, when the negotiations were terminated. These discussions were mainly about the Issue of Mosul, as well as economic and financial issues. While the discussions were being sustained, a decision was made to renew the Council elections with the approval of both groups on the 1 st This study approached the reflections of disagreements or negotiations between the Turkish side and Allied Powers on the Turkish Grand National Assembly and relevant discussions in the press while the Lausanne Peace of April, 1923 and as a result of elections, the members of II.Group who attended election as independent were failed. Negotiations were still continuing. The subject was tried to be conveyed by giving examples from the TGNA reports and press of the period.