Anadolu mandası malaklarında büyüme eğrisinin çeşitli doğrusal olmayan modeller kullanılarak karşılaştırılması

Abstract

Bu araştırmada, doğrusal olmayan modeller ile Anadolu mandalarının canlı ağırlıklarındaki değişimi açıklamak için en iyi matematiksel modelin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu hedefle, Tokat ili ve ilçelerinde 2011-2012 yılları arasında yetiştirilen 309 baş erkek ve 331 baş dişi olmak üzere toplam 640 baş Anadolu mandası malağına ait canlı ağırlık kayıtlarından yararlanılmıştır. Çalışmada, doğrusal olmayan Lojistik, Richards, Gompertz ve Brody modelleri kullanılmıştır. Büyümeyi en iyi tanımlayan modelin belirlenmesinde kriter olarak belirleme katsayısı (R2) ve hata kareler ortalaması (HKO) kullanılmıştır. Belirleme katsayısı (R2) yüksek ve hata kareler ortalaması (HKO) düşük olan model büyümeyi tanımlayan en iyi model olarak seçilmiştir. Lojistik, Brody, Gompertz ve Richards modellerde erkek malaklar için belirleme katsayıları 0.94, 0.93, 0.95 ve 0.97 olarak bulunurken, hata kareler ortalamaları (HKO) sırasıyla 637.48, 688.32, 598.12 ve 528.74 olarak saptanmıştır. Dişi malaklara ait belirleme katsayıları 0.96, 0.92, 0.96, 0.98 ve hata kareler ortalamaları 682.32, 703.51, 548.66 ve 498.63 olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak, Richards modeli, Anadolu mandalarında büyümeyi en iyi tanımlayan model olmuştur. Ayrıca, Richards model kullanılarak, erkek ve dişi malaklarda eşeysel olgunluk yaşı, damızlıkta kullanma yaşı ve uygun kesim yaşı gibi bazı büyüme ve gelişme özellikleri tahmin edilebilecektir.

The aim of the research was to detect the best model to explain the variation of live weight of Anatolian buffaloes using the nonlinear models. For this purpose, in the production period of 2011-2012, live weight records of 640 heads Anatolian buffalo calves including 309 male and 331 female reared in different farm conditions of Tokat were used. To achieve the objective of the study, the non-linear models of Logistic, Richards, Gompertz and Brody function were used. To decide which one is the best model, the coefficient of determination (R2) and the mean square error (MSE) statistics were used. The coefficient of determination (R2) for Logistic, Brody, Gompertz and Richards models were found as 0.96, 0.92, 0.96 and 0.98 for female calves and 0.94, 0.93, 0.95 and 0.97 for male calves, respectively. And mean squared errors (MSE) were found as 682.32, 703.51, 548.66 and 498.63 for females and 637.48, 688.32, 598.12 and 528.74 for male Anatolian buffaloes, respectively. As a result, the best fitted model based on MSE and R2 criterias was Richards model. Also, the growth and development traits such as sexual maturity age, breeding age, appropriate slaughter age in male and female Anatolian buffalo calves can be estimated using the Richards model.