Irak'ın işgali sonrası Türkiye ile Iraklı Kürtler arasındaki ilişkinin ekonomi politiği (2003 - 2012)

Abstract

Irak'ın işgali sonrası, Türkiye ile Iraklı Kürtler arasındaki iktisadi ve siyasi ilişkilerin incelenmesini amaçlayan bu çalışma, söz konusu ilişkilerde ekonomiyi etkileyen siyasi faktörleri karşılıklı bağımlılık teorisi kapsamında analiz etmektedir. Kuzey Irak, Irak'ın en stratejik bölgelerinden biri olmanın yanı sıra, Türkiye'ye de komşu konumundadır. Bu durumda Kuzey Irak, Irak açısından ne kadar mühim ise, Türkiye açısından da ekonomik ve siyasi açıdan bir o kadar mühimdir. Türkiye ile Iraklı Kürtler arasındaki ilişkileri belirleyen pek çok aktör ve faktör bulunmaktadır. Bunların en önemlilerinden biri (Kürdistan İşçi Partisi) PKK'dır. PKK terör örgütü, hem Irak Merkezi Hükümetiyle hem de hem de Kürt Bölgesel Yönetimi ile yürütülen siyasi ilişkileri fazlasıyla etkilemektedir. Çalışmada kronolojik olarak ele alınan yılların, Irak'ın işgalinden sonraki dönemi kapsaması, bölgede ve ülkede değişen sosyolojik durumun değerlendirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Türkiye'nin işgale bakışı, Iraklı Kürtlerin işgal karşısındaki tutumu ve işgal sonrası beliren kimi siyasi ve ekonomik aktörlerin incelenmesi ve değerlendirilmesi literatür açısından büyük bir kazanım olacağı düşünülmektedir. Türkiye ile Iraklı Kürtler arasındaki ilişkiler, resmi kaynaklardan edinilen rakamlarla değerlendirilmiştir. 2003 yılı sonrasında ambargonun kaldırılması nedeniyle Irak'ta ithalat ve ihracatın artış göstermesi siyasi dengelerinde rayına oturduğunun bir kanıtıdır. 2006 yılında azalan oranlar ve o dönemde artan terör saldırıları PKK terörünün siyasi ve ekonomik ilişkilerde belirleyici bir unsur olduğunu göstermektedir. 2008 yılında yapılan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Anlaşması ile ekonomik ilişkilerin yeni bir seviye kazandığı gözlemlenmektedir. Bunun akabinde 2009 yılı Abdullah Gül'ün Irak ziyareti, ticaretin rekor rakamlara ulaşmasını sağlamıştır. Söz konusu ekonomik ilişkilerin artış ve azalış rakamları, nedenleri ile birlikte Tablo-2'de açıklanmıştır. Hazırlanmış olan tablonun analizi ise yine çalışmanın son bölümünde aktarılmıştır. Tezin giriş bölümünde belirlenen "Türkiye ile Iraklı Kürtler arasında bir karşılıklı bağımlılık yoktur" varsayımı sonuç bölümünde siyasi olaylar ile resmi rakamlar karşılaştırılarak kanıtlanmıştır. Zira ekonomik olayların siyaseti yönlendirmesini konu alan karşılıklı bağımlılık kavramının tam aksine, Türkiye ile Iraklı Kürtler arasındaki ilişkilerde siyasi olaylar ekonomiye yön vermektedir.

This study aims to elaborate the economic and political relationships of Turkey and Iraqi Kurds after the invasion of Iraq, and in this relationship it analyses the political factors which effect economy in the concept of the theory of interdependence. In addition to being one of the most strategic regions of Iraq, Northern Iraq is neighboring to Turkey. Therefore, the importance of Northern Iraq for Turkey with the regard to the economic and politic is as much as its importance for Iraq. There are so many actors and factors determining the relationships between Turkey and Iraqi Kurdish People. PKK is one of the most important ones of these. The PKK terrorist organization has been effecting exceedingly the political relationships to both Central Iraq Government and Kurdish Region. In terms of evaluating changing sociological situations in the region and country it has such an importance that chronologically investigated years of the study are including the period following the occupation of Iraq. It is tought that the examination of Turkey's view to the occupation of Iraq, the attitude of Iraqi Kurds and some politic and economic actors apperaed after the occupation will be useful for the future studies. The relations between Turkey and Iraq has been evaluated with the numbers obtained from the offical sources. After the lift of embargo at 2003, rising at exportation and importation numbers is an evidence of political recovery in Iraq. At 2006, the reduction on the same numbers and synchronously rising terrorist attacks also shows that terrorism of PKK is a determinative element on political and economic relations. It is observed that The Agreement of High-Level Strategic Cooperation made the economic relations gain a new rank. Following this event, Abdullah Gül' s and Recep Tayyip Erdoğan's visit to Iraq at 2009 made the commercial relations of two country rise to the top numbers. The rise and reduction numbers of these economic relations are explained with their reasons on tha Table-2. Table's analysis is presented at last section of the study. The hypothesis, " There is no interdependence between Turkey and Kurdish Regional Government", has been proved with comparison of politic events and commercial numbers in the last section. On the contrary of concept of interdependence, the political factors has directed the relations between Turkey and Iraqi Kurds.