İlkokul düzeyi çevre tutum ölçeği geliştirme ve uygulama çalışması

Abstract

Bu araştırmada, ilkokul öğrencilerinin çevreye yönelik tutum düzeylerini belirleyebilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracının geliştirilmesi ve geliştirilen ölçek kullanılarak öğrencilerin tutum düzeylerinin çeşitli demografik değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Nicel araştırma desenin benimsendiği araştırma tarama çalışması niteliğindedir. Araştırma 2022-2023 eğitim öğretim yılında Kırşehir ilinde yer alan ilkokullarda 1548 öğrencinin katılımıyla yürütülmüştür. Araştırmada, likert tipi ölçek geliştirme modeli kullanılmıştır. Ölçme aracında yer alan maddelerin birbiriyle ilişkili olduğu düşünülerek açımlayıcı (explanatory) faktör analizinde promax eğik döndürme tekniği kullanılmıştır. Üç kez uygulanan döndürme tekniği sonucunda, 3 alt faktörden oluşan, 17 maddelik ölçek elde edilmiştir. Ölçeğin Kaiser-Mayer-Olkin [KMO] Testi sonucu .837 olarak hesaplanmıştır. Hesaplanan Bartlett Testi sonucunun ise (p<.00) anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Geliştirilen veri toplama aracının geçerlik-güvenirlik analizleri sonucunda açımlayıcı faktör analizinde .76 olarak hesaplanan Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısının doğrulayıcı faktör analizinde .91 olarak artış gösterdiği görülmüştür. Doğrulayıcı Faktör Analizi sonucunda ölçeğin yapısının ki-kare uyum değerinin (x2= 262.93 sd=116, p=.00) anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Örneklem büyüklüğüne göre değişiklik gösteren x2 değerinin 262.93, serbestlik derecesinin (df) 116 olduğu belirlenmiştir. Model uyumuna ilişkin x2/df ise 2.26 olarak hesaplanmıştır. Geliştirilen ölçek ile ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin tutum düzeyleri çeşitli demografik değişkenler açısından ele alınıp değerlendirilmiştir. Araştırma bulgularına göre ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin tutum düzeylerinde; cinsiyete göre anlamlı fark bulunamadığı, sosyo-ekonomik düzeye göre üst düzey grupların lehine anlamlı fark görüldüğü, anne ve baba meslek gruplarına göre yine eğitim düzeyi lehine anlamlı fark olduğu görülmüştür.

In the research, it was aimed to develop a valid and reliable measurement instrument to determine the attitudes of elementary school students towards environment and to examine the students' attitude levels in terms of various demographic variables using the scale developed. Adopting a quantitative research design, the study employs a survey in nature. The research was conducted during the 2022-2023 academic year with the participation of 1548 students from primary schools located in Kırşehir province in Türkiye. In the study, a Likert-type scale development model was used. Exploratory factor analysis with promax oblique rotation technique was employed considering the interrelatedness of the items in the measurement tool. After three rounds of rotation technique, a 17-item scale consisting of three sub-factors was obtained. The Kaiser-Mayer-Olkin [KMO] Test yielded a result of .837 for the scale. The calculated Bartlett's Test result was found to be significant (p < .00). In the validity-reliability analysis of the developed data collection tool, it was observed that the Cronbach's Alpha internal consistency coefficient increased from .76 in exploratory factor analysis to .91 in confirmatory factor analysis. Confirmatory Factor Analysis revealed that the goodness-of-fit value of the scale (x2 = 262.93, df = 116, p = .00) was significant. It was determined that the x2 value, which varies according to the sample size, was 262.93 with 116 degrees of freedom. The ratio of x2/df for model fit was calculated as 2.26. The attitude levels of 4th-grade primary school students towards environmental education were examined and evaluated in terms of various demographic variables using the developed scale. According to the research findings, the attitudes of 4th grade primary school students towards environemental show that there was no significant difference based on gender; yet a significant difference was observed in favor of the higher socioeconomic groups according to socioeconomic status, and a significant difference was observed in favor of educational level based on the occupation groups of mothers and fathers. were not found, yet in the attitude levels towards environmental based on gender. However, significant differences were observed in favor of the higher socioeconomic group, as well as in favor of higher education levels based on the occupations of mothers and fathers.