Kırsal kesimde görev yapan sınıf öğretmenlerinin fen bilimleri dersi öğretim sürecinde karşılaştıkları sorunlar

Abstract

Bu araştırma, kırsal kesimde görev yapan ve fen bilimleri dersini yürütmekte olan sınıf öğretmenlerinin, fen bilimleri dersi öğretim sürecinde karşılaştıkları sorunları tespit etmeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın örneklemi ve çalışma grubunu 2019-2021 eğitim-öğretim yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Van ili Bahçesaray ilçesine bağlı kırsal kesimlerde görev yapmakta olan sınıf öğretmenleri oluşturmuştur. Araştırma nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanıldığı karma desende bir araştırmadır. Araştırmanın birinci bölümü nicel araştırma yöntemlerinden tarama modelindedir. Bu kapsamda araştırma örnekleminde yer alan 205 sınıf öğretmenine 41 madde ve 5 boyuttan oluşan anket uygulanmış ve dönüt alınan 136 adet anket analize tabi tutulmuştur. Araştırmanın amacına uygun olarak oluşturulan alt problemler için Anova ve t-testi analizlerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın nicel sonucunda, sınıf öğretmenlerinin fen bilimleri dersi öğretim sürecinde karşılaştıkları sorunlar anketinde yer alan 5 alt boyuta göre "süreç öncesi hazırlıkta karşılaşılan sorunlar, süreçte karşılaşılan sorunlar, ölçme değerlendirme etkinliklerinde karşılaşılan sorunlar, fen bilimleri dersi ile ilgili karşılaşılan sorunlar ve fen bilimleri dersi öğretim programı ile ilgili karşılaşılan sorunlar" boyutlarında cinsiyet, öğretim verilen sınıf düzeyi ve sınıf mevcudu açısından anlamlı bir farklılığın olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca ortalama değer analizine göre, fen bilimleri dersi veren sınıf öğretmenlerinin en fazla karşılaştıkları sorunun "fen bilimleri dersi ile ilgili sorunlar", en az karşılaştıkları sorunun ise "süreçte karşılaştıkları sorunlar" boyutlarında olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünde nitel araştırma yöntemlerinden odak grup görüşmesi yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda katılımcılar çok aşamalı örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Birinci aşamada ölçüt örnekleme yöntemiyle katılımcıların çalıştığı okullar belirlenmiştir, ikinci aşamada ise maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi ile katılımcıların cinsiyeti, mesleki tecrübesi, eğitim verdikleri sınıf düzeyi ve sınıf mevcudu temel alınarak 22'si kadın, 8'i erkek olmak üzere toplamda 30 öğretmen belirlenmiştir. Görüşmelerde katılımcılara yöneltilen sorular alanyazın taraması yapılarak sekiz boyut halinde belirlenmiştir. Belirlenen bu boyutlar; "öğrenci kaynaklı sorunlar, öğretim programı kaynaklı sorunlar, ders kitabı kaynaklı sorunlar, öğrenme ortamı kaynaklı sorunlar, idari kaynaklı sorunlar, veli kaynaklı sorunlar, çevresel faktörlerden kaynaklı sorunlar ve öğretmenden kaynaklı sorunlar" ilişkindir. Bu kapsamda elde edilen veriler, içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. En yüksek frekansta yer alan sorunun "öğrenme ortamından kaynaklı sorunlar" olduğu, en düşük frekansta yer alan sorunun ise "ders kitabı kaynaklı sorunlar" ve "çevresel faktörlerden kaynaklanan sorunlar" olduğu tespit edilmiştir.

This research aims to determine the problems faced by classroom teachers who work in rural areas and conduct science lessons during the science lesson teaching process. The sample and study group of the research consisted of classroom teachers working in rural areas of Bahçesaray district of Van province, affiliated to the Ministry of National Education, between the academic years of 2019-2021. The research is a mixed design in which quantitative and qualitative research methods are used together. In the quantitative research, which is the first part of the research, scanning model was preferred. In this context, a questionnaire with 41 items and 5 dimensions was sent to 205 primary school teachers in the research sample, and 136 questionnaires, which received feedback, were analyzed. Anova and t-test analyzes were used for the sub-problems created in accordance with the purpose of the research. As a quantitative result of the research, 5 sub-dimensions (problems encountered in pre-process preparation, problems encountered in the process, problems encountered in assessment and evaluation activities, problems encountered in science lessons and problems encountered in science lesson curriculum) included in the questionnaire about the problems faced by classroom teachers in the teaching process of science lesson were discussed. It has been determined that these dimensions do not differ significantly in terms of gender, grade level and class size. In addition, according to the average value analysis, it has been determined that the most common problem faced by the primary school teachers who teach science is "problems related to science lessons", and the least encountered problem is "problems they encounter in the process". In the second part of the study, focus group interview method, one of the qualitative research techniques, was used. In this context, the participants were determined by the multi-stage sampling method. In the first stage, the schools where the participants work were determined by criterion sampling method. In the second stage, a total of 30 teachers, 22 female and 8 male, were determined by using the maximum diversity sampling method, based on the gender, professional seniority, grade level and number of years. The questions asked to the participants in the interviews were determined under eight dimensions by reviewing the literature. These determined dimensions are "student-related problems, curriculum-related problems, textbook-related problems, learning environment-related problems, administrative-related problems, parent-related problems, environmental factors-related problems, and teacher-related problems". The data obtained in this context were analyzed with the content analysis technique. It was determined that the problem at the highest frequency was "problems arising from the learning environment", while the problem at the lowest frequency was "textbook-related problems" and "problems arising from environmental factors".