Köy seyirlik oyunlarının mizah kuramlarına göre incelenmesi

Abstract

İnsanlar doğumlarından ölümlerine kadar geçen süreçte hoşça vakit geçirmek, boş zamanlarını değerlendirmek ve eğlenmek için oyun oynamışlardır. Bireylerin tek başlarına oynadıkları oyunlar olduğu gibi farklı bireylerin bir araya gelerek toplu halde oynadıkları oyunlar da vardır. Tarihsel süreç içerisinde insanların birlikte oynadıkları oyunlar toplu halde icra edilen sanat dallarına dönüşmüştür. Toplu halde oynanarak icra edilen sanat dallarından birisi de tiyatrodur. Toplumların tiyatro oyunları kendi kültürlerinin değerlerini, inançlarını, gündelik yaşam biçimlerini, hayatı algılayış biçimlerini, eğlence ve mizah anlayışlarını içerisinde barındırır. Türk insanının kültürünü yansıtan önemli oyunlardan birisi de geleneksel Türk tiyatrosunun bir kolu olan köy seyirlik oyunlarıdır. Köy seyirlik oyunları gündelik yaşam içinde yer alan pek çok kişi, olay ve durum hakkında bilgi verir. Köy seyirlik oyunları da Anadolu köylüsünün gündelik yaşam biçimlerine, hayatı algılayış biçimlerine, köylünün geçim kaynakları vb. gibi unsurlara yer verdiği gibi köylünün eğlence ve mizah anlayışına dair önemli bilgiler verir. Bu çalışmada Türk kültüründen önemli izler taşıyan eğlenme amacıyla oynanan köy oda oyunları "birlikte eğlenme", "eğlence kültürü" ve "mizah" kavramları göz önünde bulundurularak geleneksel mizah kuramları olarak kabul edilen uyumsuzluk kuramı, rahatlama kuramı ve üstünlük kuramı ile birlikte düşünülerek köy oda oyunları örneğinde incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Köy seyirlik oyunları, Eğlenme Amacıyla Oynanan Köy Oda Oyunları, Mizah, Geleneksel Mizah Kuramları.

People played games to have a good time, to spend their free time and to have fun in the process from their birth to their death. There are games that individuals play alone, as well as games that different individuals play together. In the historical process, the games that people played together have turned into branches of art that are performed collectively. One of the branches of art performed collectively is theater. The theater plays of society contain the values, beliefs, daily lifestyles, ways of perceiving life, entertainment and humor of their own cultures. One of the important plays that reflect the culture of the Turkish people is the theatrical village plays, which is a branch of the traditional Turkish theatre. Theatrical village plays give information about many people, events and situations in daily life. Village theatrical plays are also related to the daily lifestyles of the Anatolian villagers, their way of perceiving life, the livelihoods of the villagers, etc. as well as also give important information about the fun and humor of the villagers. In this study, village chamber plays played for fun, which has important traces of Turkish culture, are considered together with the theory of dissonance, relaxation theory and superiority, which are accepted as traditional humor theories, considering the concepts of "having fun together", "entertainment culture" and "humor", examined in the example of village chamber plays. Keywords: Theatrical village plays, Village Chamber Plays Played For Entertainment, Humor, Traditional Humor Theories.