Mikayıl Müşfik'in hayatı, sanatı ve eserleri

Abstract

Azerbaycan'ın Sovyetler Birliği tarafından işgali Sovyet dönemi Azerbaycan edebiyatının başlangıcı olur. Sovyet rejimi kuruluşunun ilk yıllarında sanat ve kültürel faaliyetleri destekleyerek sanatçılara çeşitli imkânlar sunar. Rejimin ilerleyen yıllarında topluma ve kişilere, özellikle sanatçılara siyasi, sosyal vb. yönden baskılar uygulanmaya başlar. Dolayısıyla sanatçılar baskıcı, devlet tarafından kontrol altında oldukları bir ortamda eserlerini vermeye çalışarak propagandist sanatın önünü açarlar. Mikayıl Müşfik sözü edilen dönemde yaşayan ancak sanatını tümüyle propagandaya alet etmeyen bir şairdir. Mikayıl Müşfik sanatının ilk yıllarında Sovyet yönetiminin iyi yanlarını, Azerbaycan için yaptıkları yenilikleri takdir eder ve eserlerine yansıtır. Öte yandan Sovyet yönetiminin soğuk yüzünü gören Mikayıl Müşfik, şiir ve poemalarında kullandığı sembolik dil ile rejimin olumsuz tavırlarını eleştirmeyi de ihmal etmez. Bu bağlamda Mikayıl Müşfik Sovyet yönetiminin istediği tarzda eserler yazmakla birlikte Azerbaycan halkının tarihini, geleneğini, kültürünü, yaşayışını sade, samimi, edebî bir dil ve üslûpla yansıtarak özgün bir sanat anlayışı ortaya koyar. Eserleriyle halkın duygu ve düşüncelerine tercüman olan Mikayıl Müşfik, Azerbaycan'da özellikle "sevgi ve güzellik" şairi olarak bilinir. "Şahsiyete Perestiş Dönemi" adıyla da bilinen 1930'lu yıllarda, henüz yaşı otuza gelmeden Sovyet rejimi tarafından "Sistem karşıtı, halk düşmanı ve pantürkist" gibi iddialarla kurşuna dizilen Mikayıl Müşfik, ancak 1937'ye kadar sürecek olan kısa ömrüne birçok eser sığdırır. Mikayıl Müşfik'in yazdığı eserler, ölümünden sonra suçsuzluğu ispat edilerek beraat aldığı 1956 yılına kadar yasaklanır. Lirik ve epik tarz şiirleri başta olmak üzere, poema, tercüme ve çocuk edebiyatı alanında yazdığı eserler onu ölümsüz kılar. Mikayıl Müşfik, bütün bu sanat faaliyetlerini on yıllık bir dönem içerisinde gerçekleştirir. Mikayıl Müşfik'in en dikkat çeken yönü şairliğidir. Onun şiirleri sevgi, aşk, güzellik, hasret, vatanseverlik, özgürlük gibi temalar üzerine şekillenir. Şiirlerinde bireysel temalara ağırlık veren, yetiştiği çevrenin ve okuduğu şairlerin etkisiyle şiirler kaleme alan Mikayıl Müşfik'in 1930'lu yıllarla beraber baskıcı Sovyet yönetiminin de etkisiyle toplumsal meseleler doğrultusunda eserler kaleme aldığı görülür. Mikayıl Müşfik, Âşık tarzı şiir geleneği, Sabir, Fuzûlî, Tevfik Fikret gibi şairlerin üslûbundan etkilenir fakat kendi üslûbunu, özgün sanat anlayışını oluşturmayı ihmal etmez. Yapılan bu çalışmada Mikayıl Müşfik'in şiirlerinin izleksel açıdan incelenmesinin yanı sıra, şairin hayatı, sanatı, edebi kişiliği ve eserleri de ayrıntılı olarak incelendi. Anahtar Kelimeler: Mikayıl Müşfik, Modern Azerbaycan Şiiri, Sovyet Dönemi Edebiyatı

Occupation of Azerbaijan by The Soviet Union is the beginning of the soviet term of Azerbeijan Literature. Soviet Management which presented a free art environment at the beginning, started to create a stage which was controlled by the State. The artists were forced to make works of their art under the pressure authority and state-controlled situation. Mikayıl Müşfik is a poet who lived in mentioned period but didnt play politics with his works of art entirely. In his first years,, he distilled good sides of Soviet Managament and reforms that was mad efor Azerbaijan and reflected all these situations to his work efforts. On the other hand, Mikayıl Müşfik who saw the cold expression of Soviet Management, didnt also ignore the bad attitude of the regime with his symbolic language that he used in his poems and arts. In this regard, although Mikayıl Müşfik composed his works of art according to Soviet Managament's wishes, he produced an unique sense of art by reflecting the history, tradition, culture, way of living of Azerbaijan Fols with plain, sincere, literary language and style. Mikayıl Müşfik whoarticulated folk's feelings with his works of art, he is especially known as "love and beauty" poem in Azerbaijan. Mikayıl Müşfik who was known "the Period of Worshipping to Personality" in 1930s and was executed by shooting by Soviet Regime with the claim like "anti-system, public enemy and panturkist, had many works of art in his short life when solely lasted until 1937. Mikayıl Müşfik's works of art were banned until 1956 when he was acquitted by proving his blamelessness after his death. His works of art which includes lyrical and epical poems especially, translation works and children's literatüre, render Mikayıl Müşfik immortal. He was able to compose all of his works of art in a decade. The most conspicuous side of Mikayıl Müşfik is his poesy. His poems take shape on the theme like love, sympathies, beauty, longing, patriotism and freedom. It is seen that Mikayıl Müşfik who mostly prefered individual theme in his poems and composed poems with the effects of environment and poets which he read, composed the works of art about social matters with the heavy hand of Soviet Managment in 1930s. Poem style of Mikayıl Müşfik was affected by Sabir, Fuzuli, Tevfik Fikret with love style but he didnt ignore to creat his own unique sens of art. Keywords: Mikayıl Müşfik, Modern Azerbaijan Poem, Literature in Soviet Period,