Nebiköy (Tokat) kalsedonlarının mineralojik-petrografik incelemesi ve gemolojik özellikleri

Abstract

Bu yüksek lisans tez çalışmasının konusunu oluşturan kalsedonlar, Tokat merkeze bağlı Nebiköy ve çevresinde bulunmaktadır. Kalsedonlar Permiyen-Triyas yaşlı metamorfik kayaçlar içerisinde birkaç mm'den 10 cm kalınlığa kadar ulaşan damarlar halinde gözlenmektedir. Açık mavi-mavi tonlarında renge sahip olan kalsedonlar genellikle bantlı yapıda olup yer yer böbreğimsi yapı da göstermektedir. İnceleme alanından alınan kalsedon örneklerinden yapılan XRD analizlerinde kuvars ve dolomit birlikteliği tespit edilmiştir. XRF analizlerine göre; yan kayaçta %37,5 SiO2, %16 CaO, %8 MgO, %6 Al2O3 ve %4 Fe2O3 bulunurken; kalsedon örneğinde ise %94,08 SiO2, %1,45 CaO, %1,06 MgO, %0,37 Al2O3 ve %0,31 Fe2O3 tespit edilmiştir. Yapılan ICP-MS analizlerine göre yan kayacın 53,3 ppm V, 28,9 ppm Ni, 7,5 ppm Co, 4,8 ppm As, 4,6 ppm Cu, 2,4 ppm Mo, 2 ppm Ga, 1,5 ppm Bi elementi; kalsedon örneğinin ise 140,4 ppm As, 36,97 ppm Co, 5,4 ppm Ni, 1,45 ppm Cu elementi içerdiği belirlenmiştir. İnceleme alanından alınan kalsedon örneklerinden takıda kullanılmak üzere kabaşon kesim çalışmaları yapılmıştır. Yaklaşık 1 km2'lik bir alanda gözlenen, açık-koyu mavi renk tonu, dayanıklılığı, masif yapısı ve işlenebilirliği gözönünde bulundurulduğunda bölgedeki kalsedonların süstaşı olarak kullanılabilir oldukları belirlenmiştir.

The chalcedony, which is the subject of the study, is located in Nebiköy and its surroundings within Tokat. It is observed in the Permian-Triassic metamorphic rocks as veins reaching up to 10 cm in thickness. The chalcedony, displays light blue to blue colors, is generally with banding and kidney-like structure at some places. Quartz and dolomite associations were detected in XRD analyzes of chalcedony samples taken from the field. According to XRF analysis, 37.5% SiO2, 16% CaO, 8% MgO, 6% Al2O3, and 4% Fe2O3 were found in the country-rock. In the chalcedony sample, on the other hand, 94.08% SiO2, 1.45% CaO, 1.06% MgO, 0.37% Al2O3, and 0.31% Fe2O3 were found. According to ICP-MS analysis, the host rock contains 53.3 ppm V, 28.9 ppm Ni, 7.5 ppm Co, 4.8 ppm As, 4.6 ppm Cu, 2.4 ppm Mo, 2 ppm Ga, 1.5 ppm Bi elements. On the other hand, it was determined that the chalcedony sample contains 140.4 ppm As, 36.97 ppm Co, 5.4 ppm Ni, 1.45 ppm Cu. The chalcedony samples taken from the field are cut in cabochon to be used in jewelry. Considering the light and dark blue color tone, durability, massive structure and workability observed in an area of approximately 1 km2, it was determined that the chalcedony in the region can be used as a gemstone.