Okul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik becerileri ile örgüt iklimi ve öğretmen motivasyonu arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin hizmetkar liderlik uygulama becerileri ile öğretmen motivasyonu ve örgüt iklimi arasındaki ilişki düzeyini incelemektedir. Birden fazla değişken arasındaki ilişkinin belirlenmesini hedefleyen bu nicel araştırmada, ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Kırşehir il merkezinde bulunan resmi ve özel okullarda görev yapan 2673 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise bu okullardan çalışmaya katılan ve seçkisiz olarak belirlenen 348 öğretmen oluşturmuştur. Veriler, ''Hizmetkar Liderlik'', ''Örgüt İklimi'' ve ''Öğretmen Motivasyon Ölçekleri'' yardımı ile toplanmıştır. Araştırma kapsamında toplanan verilerin analizinde betimsel istatistikler (ortalama, standart sapma, minimum, maksimum), ilişkisiz örneklemler t testi, One Way ANOVA, Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Araştırma kapsamında verileri analiz etmede IBM SPSS 25 yazılımından yararlanılmıştır. Çoklu doğrusal Regresyon analizi kullanılmıştır. Elde edilen bulguların değerlendirilmesi sonucunda; araştırmaya dâhil edilen öğretmenlerin algılarına göre; okul yöneticilerinin hizmetkar liderlik becerilerini yüksek düzeyde gösterdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre okul yöneticilerinin hizmetkar liderlik algıları cinsiyete ve eğitim seviyelerine göre anlamlı farklılık göstermezken, yaşa, kıdem yılına, çalışma sürelerine, branşa ve öğretim kademesine göre ise anlamlı farklılık göstermektedir. Öğretmen algılarına göre; örgüt iklimi boyutlarından emredici müdür davranışı, kısıtlayıcı müdür davranışı ve umursamaz öğretmen davranışı düşük düzeyde çıkarken, destekleyici müdür davranışı, samimi öğretmen davranışı ve işbirlikçi öğretmen davranışı düzeyinin ise yüksek çıktığı görülmektedir. Yine araştırma sonuçlarına göre öğretmen algılarına göre öğretmen motivasyon düzeyi ve alt boyut düzeylerinin tamamı için ise yüksek olduğu ifade edilebilir. Öğretmenlerin motivasyon algılarında cinsiyet ve çalışma süreleri anlamlı farklılık göstermezken, yaş, eğitim seviyeleri, kıdem yılı, branş ve öğretim kademesine göre ise anlamlı farklılıklar göstermektedir. Okul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranışları ve örgüt iklimi değişkenleri birlikte, öğretmenlerin mesleki motivasyon puanları ile yüksek düzeyde ve anlamlı bir ilişki göstermektedir. Hizmetkar liderlik davranışları ve alt boyutları ile örgüt iklimi alt boyutlarından destekleyici müdür davranışı, emredici müdür davranışı, kısıtlayıcı müdür davranışı, işbirlikçi öğretmen davranışı ve umursamaz öğretmen davranışı değişkenlerinin mesleki motivasyon üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu görülürken, samimi öğretmen değişkeninin ise anlamlı bir etkisinin olmadığı görülmektedir. Araştırma kapsamında elde edilen bulgular ilgili literatür temelinde tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Hizmetkâr Liderlik, Örgüt İklimi, Motivasyon

The aim of this study is to examine the level of relationship between school administrators' servant leadership practice skills, teacher motivation, and organizational climate, according to teacher perceptions. In this quantitative study, which aims to determine the relationship between more than one variable, the relational survey method was used. The population of the research consists of 2673 teachers working in public and private schools in Kırşehir city center. The sample of the study consisted of 348 teachers from these schools who participated in the study and were determined randomly. The data were collected with "Servant Leadership", "Organization Climate" and "Teacher Motivation Scales". In the analysis of the data collected within the scope of the research, descriptive statistics (mean, standard deviation, minimum, maximum), unrelated samples t-test, One Way ANOVA, and Pearson moments multiplication correlation coefficient were calculated. Within the scope of the research, IBM SPSS 25 software was used to analyze the data. Multiple Linear Regression analysis was used. As a result of the evaluation of the obtained findings; According to the perceptions of the teachers included in the research; It was concluded that school administrators showed a high level of servant leadership skills. According to the results of the research, while the servant leadership perceptions of school administrators do not differ significantly according to gender and education level, they differ significantly according to age, seniority, working hours, branch, and education level. According to teacher perceptions; It is seen that the levels of commanding principal behavior, restrictive principal behavior, and indifferent teacher behavior from organizational climate dimensions are low, while the level of supportive principal behavior, sincere teacher behavior, and collaborative teacher behavior are high. Again, according to the results of the research, it can be stated that teacher motivation levels and sub-dimension levels are high for all teacher perceptions. While gender and working time do not differ significantly in teachers' motivation perceptions, they show significant differences according to age, education level, seniority, branch, and education level. School administrators' servant leadership behaviors and organizational climate variables show a high and significant relationship with teachers' professional motivation scores. While it is seen that the variables of servant leadership behaviors and sub-dimensions and organizational climate sub-dimensions such as supportive principal behavior, commanding principal behavior, restrictive principal behavior, collaborative teacher behavior, and indifferent teacher behavior are significant predictors of professional motivation, the sincere teacher variable does not seem to have a significant effect. The findings obtained within the scope of the research were discussed on the basis of the relevant literature. Keywords: Servant Leadership, Organizational Climate, Motivation