Osmanlı Devleti'nin Tiflis'i fethi ve burada tutunma çabaları (1723-1735)

Abstract

Bu çalışmada 18. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin, Tiflis'i ele geçirdiği dönem incelenmiştir. Bu doğrultuda araştırmanın amacı 1723-1735 yılları arasındaki süreçte Osmanlı Devleti'nin Tiflis'i nasıl ele geçirdiği, ele geçirdikten sonra kendi düzenini ve hâkimiyetini kurmak amacıyla neler yaptığı açığa çıkarılmasıdır. Bu amaçlar doğrultusunda şu sorulara cevap aranmıştır; Tiflis'in ele geçirilmesi sürecinde ve öncesinde Osmanlı Devleti'nin ve Safevilerin durumu nedir; Tiflis ele geçirildikten sonra yapılan beylerbeyi ve asker atamaları nelerdir; Tiflis Kalesi'nde ne gibi tamiratlar yapılmış ve Osmanlı Devleti tarafından ne tür zahire ve mühimmat sevkiyatları yapılmıştır; yolların ve güzergâhların güvenliği için neler yapılmıştır? Çalışma arşiv belgeleri ve telif ve tetkik eserler ışığında yapılmaya gayret edilmiştir. Bu amacı gerçekleştirebilmek için nitel araştırma yöntemlerinden kaynak tarama ve belgeleme modelleri tercih edilmiştir. Çalışmada nitel veri toplama tekniklerinden doküman analizi ve veri analizinde betimsel analiz yöntemleri tercih edilmiştir. Çalışma neticesinde Tiflis'in, Safevi Devleti'nin içerisinde bulunduğu karışıklıktan yararlanılarak Osmanlılar tarafından savaşmadan ele geçirildiği, hâkimiyetin tesisi sürecinde Tiflis'te halkın sosyo-ekonomik durumunun öğrenilmesi ve vergilendirme yapılması amacıyla tahrir yapıldığı, beylerbeyi ve asker tayinleriyle hâkimiyeti güçlendirdikleri, dışarıdan gelen saldırılara karşı yol güvenliğinin sağlandığı ve kale güçlendirme çalışmalarının yapıldığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

In this study, the period when the Ottoman Empire captured Tbilisi in the 18th century was examined. In this direction, the aim of the research is to determine how the Ottoman Empire captured Tbilisi in the period between 1723-1735, and what it did to establish its own order and dominance after capture. For these purposes, the following questions were answered; What is the situation of the Ottoman Empire and the Safavids during and before the capture of Tbilisi; What are the appointments of governors and soldiers after the capture of Tbilisi; What repairs were made in Tbilisi Castle and what kind of grain and ammunition shipments made by the Ottoman Empire; What kind of measures have been put in place to ensure the safety of roads and routes? The study was tried to be carried out in the light of archive documents and copyright and examination works. In order to achieve this goal, source screening and documentation models were preferred from qualitative research methods. In the study, document analysis and descriptive analysis methods were preferred in data analysis from qualitative data collection techniques. As a result of the study, the following conclusions were reached: Tbilisi was captured by the Ottomans without a fight, taking advantage of the turmoil of the Safavid State, in the process of establishing sovereignty in Tbilisi, registration and classification studies were carried out in order to learn the socio-economic status of the people and to claim taxation, not only they strengthened the dominance with the appointment of governors and soldiers, but also road safety was ensured against attacks from outside, with the fortification works were carried out.