Öğrencilerin okuma alışkanlıklarını etkileyen faktörler üzerine bir meta-analiz çalışması

Abstract

Bu araştırmanın amacı, meta analiz yöntemini kullanarak öğrencilerin okuma alışkanlıklarını etkileyen faktörler hakkında genel bir fikir elde etmektir. Bu amaç doğrultusunda 2005-2021 yılları arasında ulusal düzeyde yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri ile hakemli dergilerde yayımlanan araştırmalar taranarak okuma alışkanlığını etkileyen faktörler hakkında bilgi veren çalışmalar araştırma kapsamına dâhil edilmiştir. Tarama sürecinde "okuma, okuma alışkanlığı, okumayı etkileyen faktörler" kelimeleri anahtar sözcük olarak kullanılmıştır. Araştırmaya dâhil edilecek bilimsel makaleleri bulmak için TUBİTAK ULAKBİM, Google Akademik arama motoru, Dergipark ve Ebsco veri tabanları kullanılırken, lisansüstü tezlere ulaşmak için Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nde yer alan tezlerden yararlanılmıştır. Araştırmada öğrencilerin; cinsiyetinin, sınıfının, yaşadığı yerleşim yerlerinin, içinde bulunduğu ekonomik koşulların, anne-babasının eğitim seviyesinin okuma alışkanlıklarına ne derecede etki ettiğini belirlemeye yardımcı olacak çalışmalar incelenmiştir. Hangi araştırmaların meta-analize dâhil edileceğine yönelik seçimlerin yapılmasında belirli ölçütler kullanılmıştır. Bunlar; 2005 ile 2020 yılları arasında yapılmış araştırmalar olması, çalışmaların Türkçe hazırlanmış olması, ortalama ve standart sapma değerlerine sahip olması, çalışmanın normal dağılım göstermesidir. Dâhil edilme ölçütlerine uygun olan 46 makale, 14 yüksek lisans tezi olmak üzere toplam 60 çalışmanın etki büyüklükleri ve bu çalışmaların genel etki büyüklükleri hesaplanmıştır. Araştırmada meta-analitik etki analizlerinin hesaplanması için araştırmaların örneklem sayıları, aritmetik ortalamaları, standart sapma, p ve t değerleri kullanılmıştır. Çalışmaların istatistiksel anlamlılık düzeyi p=0,05 olarak kabul edilmiştir. Etki büyüklükleri dağılımı heterojen bir özelliğe sahip olduğu için rastgele etkiler modeli kullanılmıştır. Araştırmalar sonucunda cinsiyet faktörüne göre kız öğrencilerin, kitaplığa sahip olma faktörüne göre sahip olanların, anne babanın eğitim durumu faktörüne göre anne babası lisans mezunu olanların ve ailenin gelir durumu faktörüne göre aile geliri yüksek olan öğrencilerin okuma alışkanlığına sahip olma oranının daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

The aim of this research is to obtain a general idea about the factors affecting students' reading habits by using the meta-analysis method. For this purpose, studies that provide information about the factors affecting reading habits were included in the scope of the research by scanning the master's and doctoral theses written at the national level and the researches published in peer-reviewed journals between the years 2005-2021. In the scanning process, the words "reading, reading habits, factors affecting reading" were used as keywords. While TÜBİTAK ULAKBİM, Google Academic search engine, Dergipark and Ebsco databases were used to find scientific articles to be included in the research, theses in the National Thesis Center of the Council of Higher Education were used to reach graduate theses. In the research, studies that will help to determine the extent to which gender, class, place of residence, economic conditions, and education level of parents affect reading habits of the students were examined. Certain criteria were used in making choices about which studies to include in the meta-analysis. These were followings; the studies conducted between 2005 and 2020, the studies are prepared in Turkish, the studies having mean and standard deviation values, and the studies normally distributed. The effect sizes of a total of 60 studies, including 46 articles and 14 master's theses, which met the inclusion criteria, and the overall effect sizes of these studies were calculated. In the study, sample numbers, arithmetic averages, standard deviation, p and t values of the studies were used to calculate the meta-analytic effect analysis. The statistical significance level of the studies was accepted as p=0.05. Since the effect size distribution has a heterogeneous feature, the random effects model was used. As a result of the research, it was concluded that the rate of having reading habits is higher for female students in terms of gender factor, for those who have a library according to the factor of having a library, for those who have a bachelor's degree according to the educational status of the parents, and for the students with a high family income according to the family income factor.