Seyyid Salih'in Terceme-i Kıyâfet-nâme'si inceleme-metin-dizin

Abstract

Kıyafet ilmi, insanın kendisini ve çevresini tanıma, anlama çabasının bir ürünüdür. Kıyafetname yazarlarına göre insan, ilk olarak kendisini tanımalı, kötü sıfatlarını düzeltip iyi ahlak sahibi olmalıdır. İkinci olarak da her gün farklı karakter vasıflarına sahip yeni kişilerle karşılaşıp tanışan insan, dostunu ve düşmanını birbirinden ayırt etmelidir. İlk bakışta kesin olarak bunu anlamanın imkânını bulamayan insanoğlu bu meseleyi çözmek için uzun yıllar süren gözlemlerde bulunmuştur. Bunun neticesinde insanın dış görünüşünden iç dünyasını yani kişiliğini ortaya çıkarabileceğini umduğu kıyafet ilmini vücuda getirmiştir. Öyle ki tarihî kayıtlardan anlaşıldığına göre insanlar Antik Babil Dönemi'nden beri, farklı yöntemler kullanarak da olsa, bu ilme ilgi göstermiştir. İnsan, tüyü parlak, derisi gösterişli, dişi ve iskeleti iri hayvanın sağlıklı ve güçlü olduğu fark etmiş, benzeri bir usulü etrafındaki insanları tanımak için de kullanabileceğini keşfetmiştir. Saçı kıvırcık olanın bahadır olduğunu, gözü hızlı hareket edenin hilekâr olduğunu, dar ağızlının korkak olduğunu, sesi kaba olanın yiğit olduğunu, kulağı kıllı olanın uzun ömürlü olduğunu düşünmüştür. Bu düşüncelerini de sonraki nesillere kıyafetnameler aracılığıyla aktarmıştır. Çalışma Millî Kütüphanede yer alan Terceme-i Kıyâfet-nâme'ye dayanmaktadır. Giriş kısmında kıyafet ilmi tanıtılmış ve bu ilmin tarihî gelişimi hakkında bilgi verilmiştir. İslam dünyasında ve Osmanlı coğrafyasında kaleme alınmış kıyafetnameler tanıtılmıştır. Eser transkripsiyon işaretleri kullanılarak Latin alfabesine aktarılmıştır. İnceleme bölümünde metnin imlası, ses bilgisi, şekil bilgisi hakkında açıklamalarda bulunulmuştur. Sonuç bölümünden sonra kıyafetnameler hakkında yapılan çalışmalar bibliyografyası, metin, dizin-sözlük ve özel adlar dizini bölümleri teze eklenmiştir.

Physiognomy is a product of man's effort to understand himself and his environment. To the kıyafetname authors, man must first know himself, correct bad attributes and have good morals. Secondly, a person meeting new people with different characters every day must distinguish between friend and foe. Mankind, who at first glance could not understand this definitively, has made observations for many years to solve this problem. Thus, he embodied the science of clothing, which he hoped could reveal his inner world-his personality- from his outer appearance. To historical records, people have shown interest in this science since the Ancient Babylonian Period, albeit using different methods. Man realized that the animal, whose fur was shiny, whose skin was flamboyant, whose teeth and skeleton were large was healthy and strong, and discovered that he could use a similar method to get to know the people around him. He thought that the one with curly hair was brave, the one whose eye moved fast was deceitful, the one whose narrow-mouthed was cowardly, the one whose voice was rough was valiant, and the one whose ear was hairy was long-lived. He conveyed these ideas to the next generations through kıyafetnames. The study is based on Terceme-i Kıyafetname in the National Library. In the introduction, the science of kıyafet is introduced and the historical development of this science is given. Kıyafetnames written in the Islamic world and the Ottoman geography were introduced. The work was transcribed into the Latin alphabet using transcription marks. In the review section, explanations were made about the spelling of the text, sound and shape information. After the conclusion, the bibliography, index-dictionary and special names index sections were added to the thesis.