Tunç Çağında Batı Anadolu'daki Luvi toplulukları

Abstract

Luviler, günümüz Türkiye sınırları içerisinde bulunan, Anadolu'nun kuzeybatısından, Ege ve Akdeniz kıyıları dahil olmak üzere, Batı Anadolu ve Güneydoğu Anadolu'ya değin varlığı, gerek Hitit kaynakları ve bazı Luvice hiyeroglif yazıtlardan ispatlanmış, coğrafyası hakkında araştırmacılar tarafından fikir birliğine varılamamış bir Tunç Çağı Uygarlığıdır. Özellikle Geç Kalkolitik'te (M.Ö. yak. 5000-4000) yıllarında, Anadolu'ya yayılan bir göç dalgasında, Batı Anadolu uğrak yerlerden biri olmuştur. Konuştukları dil bakımından Hint-Avrupalı olan bu halkların Anadolu'ya, Balkanlardan ya da Kafkasya'dan geldiğine dair görüş bildiren araştırmacılar, döneme ait yazılı kaynak bulunamadığından araştırmalarını, dil, onomastik ve arkeolojik kanıtlar üzerine yapmıştır. M.Ö. 2000 yılından itibaren Luvice kökenli kişi, tanrı ve yer adları Anadolu'nun çeşitli yerlerinde görülmeye başlamıştır. Batı Anadolu'nun, coğrafi özellikleri ve siyasi açıdan merkezi bir yönetime bağlı olmamasından kaynaklı olarak birçok krallığa bölünmüş bu medeniyet hakkında, elimizdeki kısıtlı kaynaklar üzerinden yaptığımız bu çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Luvilerin Anadolu coğrafyasına nereden geldikleri ve kökenleri üzerine ileri sürülen görüşler değerlendirilirken, ikinci bölümde Batı Anadolu'da, Luvi kültürünün yayıldığı coğrafya ele alınmıştır. Üçüncü bölümde Hitit krallarının, yıllıklarında geçen Luvi krallıkları ile olan ilişkileri hakkında bilgi verilirken, dördüncü bölümde Arzava merkez olmak üzere, Mira- Kuwaliya, Seha Nehri Ülkesi, Wilusa, Hapalla, Pedassa (Pitassa), Masa Ülkesi, Lukka, Karkisa, Tarhundassa ve Kizzuwatna krallıklarıyla ilgili elde ettiğimiz bilgiler incelenmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Arzava. Batı Anadolu, Hitit, Luvi, Tunç Çağı.

The Luwians are a Bronze Bronze Age group located within the borders of today's Turkey, from the northwest of Anatolia, including the Aegean and Mediterranean coasts, to Western Anatolia and Southeastern Anatolia. Age of Civilization. Especially in the Late Chalcolithic (ca. 5000-4000 BC), Western Anatolia became one of the places frequented by a wave of migration that spread to Anatolia. The researchers, who expressed their opinion that these peoples, who were Indo-European in terms of the language they spoke, came from Anatolia, the Balkans or the Caucasus, made their research on language, onomastic and archaeological evidence, since there was no written source for the period. B.C. Since 2000, Luwian origin people, gods and place names have started to appear in various parts of Anatolia. This study, which we have done with limited resources, about this civilization, which was divided into many kingdoms due to the geographical features of Western Anatolia and its lack of a political central government, consists of four parts. In the first part, where the Luwians came to the Anatolian geography and the opinions put forward on their origins are evaluated, in the second part, the geography where the Luwian culture spread in Western Anatolia is discussed. In the third chapter, information is given about the relations of the Hittite kings with the Luwian kingdoms mentioned in their annals, while in the fourth chapter, Arzava is the center, Mira- Kuwaliya, Seha River Country, Wilusa, Hapalla, Pedassa (Pitassa), Masa Country, Lukka, Karkisa, Tarhundassa and Kizzuwatna. We tried to examine the information we obtained about the kingdoms. Keywords: Arzawa, West Anatolia, Hittite, Luwian, Bronze Age.